Rekonstrukcja Bitwy Warszawskiej na boniach ossowskich to już wieloletnia tradycja. Zapoczątkowane przed wieloma laty widowisko plenerowe przypominające o losach tej ? jednej z ważniejszych bitew w Europie, rokrocznie gromadzi ogromną rzesze widzów. Tak też było i w tym roku. Relację z tego wydarzenia przygotował Jarosław Marek Komorowski
?W wojnie, w której starły się bolszewicki ferwor rewolucyjny i polski nacjonalizm, Rosjanie ponieśli upokarzające klęskę. Wielkie polskie zwycięstwo nad Armią Czerwoną pod Warszawą zapewniło przetrwanie niepodległej Polski i zapobiegło może bolszewickiej inwazji na Niemcy?
Tak o walkach, które miały miejsce w dniach 13-25 sierpnia 1920 roku pisze w książce ?1001` battels that changed the course of history? John Swift, historyk i wykładowca Uniwesity of Cumbria. Zdaniem Edgara D?Abernon Bitwa Warszawska była 18. z przełomowych bitew w historii świata.
Po sześciu tygodniach ofensywy Armia Czerwona stanęła na przedpolach Warszawy. W tej sytuacji Józef Piłsudski zdecydował się na śmiały, brawurowy kontratak. Bitwa Warszawska rozegrana została zgodnie z planem operacyjnym, który na podstawie ogólnej koncepcji Józefa Piłsudskiego opracowali szef sztabu generalnego gen. Tadeusz Rozwadowski, płk Tadeusz Piskor i kpt. Bronisław Regulski. Operacja miała składać się z trzech faz: obronnej – na linii Wieprza, Wkry i Narwi, rozstrzygającej ofensywy znad Wieprza (na północ, na skrzydło sił bolszewickich) oraz wyparcia Armii Czerwonej za Narew, pościgu, osaczenia i rozbicia armii gen. Michaiła Tuchaczewskiego.
Bitwa Warszawska rozpoczęła się 13 sierpnia , kiedy nastąpiło gwałtowne natarcie na Warszawę jednej dywizji z 3 Armii Łazarewicza i jednej z 16 Armii Sołłohuba. Dwie dywizje Armii Czerwonej, uderzyły pod Radzyminem, przełamały polską obronę i zdobyły miasto. Rozpoczęła się dramatyczna walka, okupiona wielkimi stratami strony polskiej, ale zakończona utrzymaniem Radzymina.
14 sierpnia działania zaczepne na linii Wkry podjęła 5. Armia gen. Władysława Sikorskiego, mająca przeciw sobie siły sowieckiej IV i XV armii. W zaciekłej walce pod modlińską twierdzą wyróżniała się m.in. 18. Dywizja Piechoty gen. Franciszka Krajewskiego. Ciężkie boje, zakończone polskim sukcesem, miały miejsce również pod Pułtuskiem i Serockiem.
16 sierpnia, uderzenie armii Sikorskiego, wyprowadzone z południowo-wschodnich fortów Modlina i znad Wkry, doprowadziło do opanowania Nasielska i dało możliwość kontynuowania dalszych działań na Serock i Pułtusk
18 sierpnia, po starciach pod Stanisławowem, Łosicami i Sławatyczami, siły polskie znalazły się na linii Wyszków-Stanisławów-Drohiczyn-Siemiatycze-Janów Podlaski-Kodeń. W tym czasie 5. Armia gen. Sikorskiego, wiążąc przeważające siły sowieckie nacierające na nią z zachodu, przeszła do natarcia w kierunku wschodnim, zdobywając Pułtusk, a następnie Serock. 19 sierpnia jednostki polskie na rozkaz Piłsudskiego przeszły do działań pościgowych, starając się uniemożliwić odwrót głównych sił Tuchaczewskiego, znajdujących się na północ od Warszawy.
W tej sytuacji jedynym wyjściem dla oddziałów sowieckich było przekroczenie granicy Prus Wschodnich, co też zrobiły 24 sierpnia. Tam część z nich została rozbrojona. 25 sierpnia polskie oddziały doszły do granicy pruskiej, kończąc tym samym działania pościgowe.
W wyniku Bitwy Warszawskiej straty strony polskiej wyniosły ok. 4,5 tys. zabitych, 22 tys. rannych i 10 tys. zaginionych. Szkody wyrządzone sowietom nie są znane. Przyjmuje się, że ok. 25 tys. bolszewików poległo, 60 tys. trafiło do polskiej niewoli, zaś 45 tys. zostało internowanych przez Niemców.
Jednym z ważniejszych epizodów Bitwy Warszawskiej było zdobycie 15 sierpnia przez kaliski 203. Pułk Ułanów sztabu 4. armii sowieckiej w Ciechanowie, a wraz z nim – kancelarii armii, magazynów i jednej z dwóch radiostacji, służących Sowietom do utrzymywania łączności z dowództwem w Mińsku. Podjęto decyzję o przestrojeniu polskiego nadajnika na częstotliwość sowiecką i rozpoczęciu zagłuszaniu nadajników wroga, dzięki czemu druga z sowieckich radiostacji nie mogła odebrać rozkazów. Brak łączności praktycznie wyeliminował więc 4. Armię z bitwy o Warszawę.
Nie mniej istotne, było złamanie jeszcze we wrześniu 1919 roku przez porucznika Jana Kowalewskiego szyfrów Armii Czerwonej Manewr polskiej kontrofensywy udał się zatem między innymi dzięki znajomości planów i rozkazów strony rosyjskiej i umiejętności wykorzystania tej wiedzy przez polskie dowództwo. Jak napisał o pracy polskiego radiowywiadu w okresie omawianego konfliktu Mieczysław Ścieżyński:
?Nieprzyjaciel sam informował dokładnie nasze dowództwo o swym stanie moralnym i materialnym, o swych stanach liczebnych i stratach, o swych ruchach, o osiągniętych zwycięstwach i poniesionych klęskach, o swych zamiarach i rozkazach, o miejscu postoju swych dowództw i rejonach dyslokacyjnych swych dywizji, brygad i pułków?.
Do niewątpliwych sukcesów polskiego wywiadu w okresie bitwy warszawskiej należy przechwycenie i odszyfrowanie radiodepeszy dowództwa XVI Armii z 13 sierpnia, dotyczącej zajęcia Warszawy.
Na podstawie:
1. ?1001`battels that changed the course of history?, R.G. Grant
2. dzieje.pl
3. Wikipedia
