Od dwóch miesięcy media i przedstawiciele rządu informują o planowanych obniżkach podatku dochodowego od osób fizycznych. Nie kwestionując pozytywnych skutków obniżenia PIT dla podatników, musimy również pamiętać o konsekwencjach proponowanych rozwiązań dla gmin, które muszą znacząco zmniejszyć dotychczasowy plan dochodów z tytułu PIT. Dla gminy Radzymin oznacza to konieczność zmniejszenia wydatków budżetowych o co najmniej 5,5 mln zł rocznie.
Udział w PIT stanowi statystycznie najważniejszą kategorię dochodową gmin. Niemal 40% płaconego podatku PIT trafia do gminy miejsca zamieszkania podatnika. Według szacunków, zmniejszenie dochodów gmin z tego tytułu w konsekwencji wprowadzenia zwolnienia z podatku PIT osób przed 26 rokiem życia to 2% planowanych wpływów, zmniejszenie dochodów z tytułu obniżenia dotychczasowej stawki 18% do 17% to 6,74% wpływów, spadek PIT z tytułu podwyższenia kosztów uzyskania przychodu to 2,65% a zniesienie limitu odprowadzania składek społecznych to dalszy spadek PIT o 2%. W konsekwencji wszystkich wdrażanych i zapowiadanych zmian, nastąpi spadek dochodów samorządów z tytułu udziału w PIT o 13,5%.
Przekładając to na budżet gminy Radzymin, z planów dochodów roku 2020 należy zdjąć kwotę 5,5 mln zł, plan dochodów roku 2021 należy zmniejszyć o 5,9 mln zł, plan roku 2022 o 6,2 mln zł, natomiast dochody roku 2023 spadną o 6,55 mln zł względem wartości planowanych. Pierwsze skutki gmina odczuje już w roku bieżącym ? dochody będą niższe od możliwych do osiągnięcia dotychczas o 0,33 mln. zł.
W perspektywie obecnej kadencji z budżetu gminy Radzymin ?zniknie? więc 24,5 mln zł i co gorsza, nie mamy możliwości całkowitego skompensowania utraconych dochodów. Pozostaje nam adekwatne ograniczenie wydatków budżetowych. Ponieważ większość wydatków bieżących to koszty stałe, realne cięcia kosztów będą możliwe głównie w inwestycjach. Infografika po prawej stronie ukazuje, o jakiego rzędu utraconych inwestycjach może być mowa.
Powyższy wykres obrazuje konsekwencje zmian dla gminy Radzymin, ale proporcja jest taka sama dla wszystkich gmin. Proponowane rozwiązania są bardzo dotkliwe dla samorządów. Wykres zawiera też alternatywną propozycję zwiększenia udziału samorządów w dochodach z PIT o 5% (w przypadku gmin z 38% do 43%), co pozwoliłoby im zachować dochody w roku 2020 na poziomie roku 2019 i zminimalizować skutki dla mieszkańców w najbliższych latach, w których konsekwencje rządowych rozwiązań będą najbardziej odczuwalne. Zwróćmy uwagę, iż zmniejszenie dochodów z PIT o 13,5% skutkuje tym, iż dochody roku 2019 odbudowane zostaną dopiero w roku 2022 ? i to przy założeniu istotnej dynamiki wzrostu średniego wynagrodzenia. Rozwiązanie przyjęte przez rząd sprawia, iż w latach 2020 ? 2022 dochody samorządów spadną istotnie. Oznacza to dla nas kilka lat zaciskania pasa i mniejszych inwestycji. Tymczasem propozycja samorządowa, przy poparciu obniżki podatków polega na zwiększeniu udziału samorządów w PIT, co ciężar obniżki rozkłada sprawiedliwie pomiędzy budżet centralny i samorządowy.
Rząd, w odróżnieniu od samorządów ma możliwość skompensowania strat, co sprawia, iż proponowane rozwiązania mogą być dla niego neutralne budżetowo. Chociażby zwiększone składki na ubezpieczenia społeczne odciążą administrację centralną w konieczności dotowania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Pieniądze zaoszczędzone na niższym podatku PIT, które pozostaną w kieszeniach podatników oznaczają też większą konsumpcję czyli więcej środków spływających do budżetu państwa z tytułu podatku VAT. Zobrazowane wykresem, proponowane rozwiązanie zwiększenia udziału samorządów w podatku PIT o 5% kosztowałoby budżet państwa 4,7 mld zł. Przy planowanych na rok 2020 dochodach wysokości 429,5 mld zł zmiana skutkowałaby deficytem na poziomie 1,1%. W odróżnieniu od rozwiązania forsowanego, takie rozwiązanie nie skutkowałoby drastycznymi spadkami dochodów jednostek samorządowych.
Na zakończenie warto pamiętać o kilku istotnych faktach. Przez gminę Radzymin przebiega jedna droga utrzymywana z budżetu państwa ? wszystkie pozostałe utrzymywane są z budżetów samorządów. Żadna z radzymińskich szkół nie jest utrzymywana przez budżet państwa ? wszystkie są samorządowe. Żadne z radzymińskich przedszkoli nie jest ?państwowe?, wszystkie finansowane są w całości, lub istotnej części z budżetu gminy (budżet państwa nie finansuje nawet 10% kosztów ich funkcjonowania). Na ?Bon Żłobkowy? budżet państwa również nie przeznacza żadnych środków ? świadczenie w całości wypłacane jest przez samorząd. W gminie, nawet w powiecie, nie ma szpitala będącego własnością budżetu państwa. Publiczne są prowadzone przez samorząd. Na terenie gminy nie funkcjonuje żadna forma komunikacji publicznej, która byłaby finansowana z budżetu państwa. Jakość życia każdego z nas, często w stopniu znacznie większym niż przypuszczamy zależy od lokalnego samorządu. Czy rzeczywiście warto pozbawiać go 13,5% środków w głównej kategorii dochodowej?