Drodzy czytelnicy, zgodnie z zapowiedzią chciałbym dziś przedstawić sposoby zabezpieczania umów w postaci weksli. To są bodaj najczęściej występujące rodzaje zabezpieczeń, a zarazem owiane pewną mroczną aurą, z powodu której wzbudzają lęk i trwogę.
Ale od początku. Weksel jest papierem wartościowym, w którym inkorporowane jest pewne prawo majątkowe. Oznacza to, że z jego posiadaniem wiąże się moc jego upłynnienia i uzyskania ekwiwalentu pieniężnemu, przez co mówi się o puszczanie wekslu w obieg. Osoba posiadająca weksel może domagać się od dłużnika zapłaty sumy określonej w wekslu, zaś gdy jej nie uzyska łatwo i szybko może dochodzić jej na drodze sądowej i potem egzekucyjnej.
Weksel wekslowi nierówny, są dwa rodzaje tych papierów dłużnych: weksel własny i weksel trasowany.
Weksel własny, to taki, który wystawca (dłużnik wekslowy) podpisuje weksel i zobowiązuje się do zapłaty: w dniu 20.08.2017 r. zapłacę za ten sola weksel kwotę 10,000 zł na rzecz Mariana Chrzanowskiego, płatny w banku XY S.A. w Wołominie.
Z kolei weksel trasowany to taki, który wskazuje jako osobę zobowiązaną do zapłaty (dłużnika) inną osobę, niż ta, która weksel podpisuje: ?Dnia 1 marca 2017 r. zapłacisz, Wiktorze Polski, na zlecenie Marcina Blauma kwotę 1000 zł?. Taki weksel dla ważności musi zawierać podpis zobowiązanego do zapłaty (trasata), trasat może napisać też ?akceptuję?.
W ramach weksli własnych wyróżniamy też weksle in blanco, jako te owiane złą sławą. Pozwalają one wierzycielowi (posiadaczowi weksla) na wypełnienie go określoną sumą wekslową i terminem płatności.
Przechodząc od skrótowej teorii do praktyki załóżmy sytuację, w której zawieramy umowę pożyczki, pożyczając koledze 1000 zł z określonymi odsetkami, ale nie mamy do kolegi zaufania i boimy się, że nie zwróci. Wówczas żądamy zabezpieczenia w postaci weksla własnego in blanco. Jeżeli dłużnik nie zwróci pożyczki, wypełniamy otrzymany od niego weksel kwotą zadłużenia, wzywając go uprzednio do wykupu weksla. Pożyczkobiorca również może się zabezpieczyć przed wypełnieniem weksla o kosmiczną sumę, mianowicie w postaci deklaracji wekslowej. Jest to rodzaj umowy określającej warunki wypełnienia weksla: można ustalić limit kwotowy, ustalić sposób zawiadomienia o chęci wypełnienia weksla, itp.
Inna sytuacja może wyglądać tak, że prowadzimy firmę i zamawiamy u dostawcy towar, np. z długim terminem płatności (kredyt kupiecki), i zamiast zapłacić kontrahentowi za towar wręczamy mu weksel, że zapłaci za niego inna osoba, bo akurat ta osoba jest naszym dłużnikiem i w taki sposób się rozliczymy. Mamy tu do czynienia z wekslem trasowanym. Nasz kontrahent dostanie zapłatę od osoby trzeciej ? naszego dłużnika, a i nasz dłużnik spłaci w ten sposób dług wobec naszej firmy.
Weksel można dalej zbywać, puszczać go w obieg (indos). Czyli nasz kontrahent, posiadając weksel może go przekazać dalej, swoim kontrahentom, którym on z kolei jest dłużny i chce zabezpieczyć transakcje.
W przypadku wystawiania weksli przez firmy, warto pamiętać o sposobie reprezentacji ujawnionym w KRS oraz o opatrzeniu weksla pieczęcią firmową z podaniem nr KRS, NIP.
Weksle można poręczać dla dodatkowego zabezpieczenia roszczeń (aval). Przykładowo ubiegam się o pożyczkę na działalność w jakimś funduszu. Pożyczkodawca żąda udzielenia zabezpieczenia, wystawiam weksel, ale koszty pożyczki nadal są duże, wtedy należy poszukać żyrantów, którzy dodatkowo poręczyliby za weksel. Wtedy ? w razie niezwrócenia pożyczki ? pożyczkodawca może żądać zapłaty nie tylko od wystawcy, co też poręczycieli wekslowych. Poręczyciele wekslowi (awaliści) składają podpis na odwrocie weksla.
Jeżeli zaś chodzi o żądanie przez pracodawcę wystawienia weksla przez pracownika, to Sąd Najwyższy jednoznacznie orzekł, że takie weksle są z mocy prawa nieważne (Wyrok z dnia 26 stycznia 2011 r., II PK 159/10). Pracownik nie ma obowiązku podpisywać takiego weksla. Pracodawca ma możliwość zawrzeć z pracownikiem umowę o odpowiedzialności materialnej pracownika, któremu powierzono przedmioty wartościowe, czy gotówkę.
Przedstawiony sposób zabezpieczania swoich roszczeń jest opłacalny także z innego powodu, mianowicie taniego dochodzenia roszczeń przed sądem. Kiedy kierujemy sprawę o zapłatę do sądu, musimy uiścić opłatę sądową, co do zasady w wysokości 5 % wartości roszczenia. W postępowaniu o zapłatę z weksla – w postępowaniu nakazowym (musimy zastrzec, że żądamy wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym), opłata ta wynosi ćwierć, czyli 1,25 %, nie mniej niż 30 zł.
Weksle, to najprostszy i najtańszy sposób zabezpieczania swoich roszczeń, choć jest to temat rzeka. W przyszłym tygodniu przedstawię gwarancję bankową, poręczenie bankowe oraz akredytywę, jako sposoby zabezpieczania roszczeń.
Radca prawny
Mariusz Astasiewicz
?Kancelaria Radcy Prawnego
ul. Wojska Polskiego 1 lok. 1.05
05-091 Ząbki
tel. 694 315 734