Mariusz Astasiewicz radca prawny: Sposoby zniesienia współwłasności ? co trzeba wiedzieć?

W ubiegłym tygodniu pisałem o współwłasności. W tym zaś, zgodnie z zapowiedzią, pragnę przedstawić sposoby zniesienia współwłasności. Dla przypomnienia, współwłasność danej rzeczy, może powstać w wyniku przeróżnych sytuacji (zdarzeń, czynności prawnych). Najczęściej do jej powstania dochodzi w wyniku spadkobrania, darowizny, wspólnego nabycia. Dziś prezentuję zniesienie współwłasności w częściach ułamkowych, zatem nie tej małżeńskiej (wspólność), która jest tzw. współwłasnością łączną.
Najogólniej ujmując istnieją trzy sposoby zniesienia współwłasności, tj. poprzez: podział fizyczny, podział cywilny oraz przyznanie własności jednemu ze współwłaścicieli.
Chęć zniesienia współwłasności nie musi powodować od razu drogi sądowej. Do zniesienia współwłasności może dojść na mocy umowy współwłaścicieli i taki sposób należy polecać. Trzeba pamiętać, że zniesienie współwłasności nieruchomości w drodze umowy wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Jeżeli dotyczy to przedsiębiorstwa wymagana jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi. Umowa dotycząca pozostałego majątku np. ruchomości może być dokonana także ustnie, choć zawsze lepiej dla celów dowodowych zachować formę pisemną.
Podział fizyczny rzeczy polega na tym samym, co dzielenie tortu. Każdy ze współwłaścicieli otrzymuje część odpowiadającą wielkości udziału. O ile rzecz da się podzielić. Podział taki jest wyłączony jeśli jest sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.
Podział cywilny polega na sprzedaży rzeczy (prawa), i podziale uzyskanych pieniędzy pomiędzy współwłaścicieli, odpowiednio do wielkości posiadanych udziałów w danej rzeczy.
Przyznanie rzeczy następuje zaś stosownie do okoliczności, jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych.
Każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Prawo to jednak można wyłączyć przez czynność prawną na czas maksymalnie 5 lat, zaś w ostatnim roku przed upływem tego terminu można go przedłużyć o kolejne 5 lat i tak ponownie.
Jeżeli sąd znosi współwłasność, wartość udziałów sąd może wyrównać poprzez dopłaty pieniężne. Dzieląc ziemię sąd może ustanowić potrzebne służebności, np. drogi koniecznej. Jeżeli sąd ustalił dopłaty lub spłaty, oznacza on w orzeczeniu termin i sposób ich uiszczania, wysokość, odsetki, a nawet zabezpieczenie. Rozkładając spłaty i dopłaty na raty, może to nastąpić maksymalnie na 10 lat. W nadzwyczajnych przypadkach sąd może ? na wniosek dłużnika ? odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.
Osoba, która składa wniosek do Sądu o podział majątku to wnioskodawca i to ona jest zobowiązana do ?wyłożenia? kosztów związanych z podziałem majątku.
Wnioskodawca uiszcza opłatę sądową od wniosku w wysokości 1.000 zł, jeżeli współwłaściciele ?nie dogadali się? w kwestii sposobu zniesienia współwłasności, ponieważ jeżeli wniosek dotyczący podziału majątku zawiera zgodny plan podziału to opłata sądowa wynosi 300 zł.
Sposób podziału majątku wpływa na to, jakie koszty będzie trzeba ponieść. Jeżeli chcielibyście Państwo podzielić nieruchomość między sobą na mniejsze działki, to należy skorzystać z pomocy biegłego geodety, który podzieli działkę. Koszt powołania biegłego geodety przez Sąd to ok. ok. 1.000 zł.