Grzegorz Grabowski: O ustroju Warszawy i nie tylko

Zamieszanie wokół ustawy o ustroju m. st. Warszawy trochę ucichło a raczej zostało przykryte innymi wydarzeniami. Temat zapewne w najbliższym czasie wróci do dyskusji w przestrzeni publicznej i będzie to bardziej debata polityczna niż merytoryczna, kształtowana przez możliwości zdobycia lub utraty władzy w Warszawie, ograniczeniem kompetencji JST, ograniczeniem kadencji dla burmistrzów, itd. Może jednak warto spojrzeć na to, co już mamy i do czego powinniśmy się dostosować, nie ograniczając perspektywy myślenia do najbliższych wyborów samorządowych?
Planowanie rozwoju lokalnego jest uwarunkowane czynnikami zewnętrznymi. Rozwój każdej gminy powinien uwzględniać oddziaływanie na gminę jej najbliższego otoczenia. JST leżące wokół Warszawy muszą uwzględniać w planowaniu swojego rozwoju oddziaływanie stolicy. Od wielu lat czynione są działania związane z uporządkowaniem relacji Warszawy z jej otoczeniem. Opracowano szereg dokumentów o charakterze planistycznym jak np.: – Studium Planu Zagospodarowania Przestrzennego Obszaru Metropolitarnego Warszawy opracowany przez Mazowieckie Biuro Planowania Regionalnego; – Strategią Rozwoju Obszaru Metropolitalnego Warszawy do roku 2030, opracowaną Przez Urząd Miasta Warszawa w ramach projektu pn. ?Programowanie Rozwoju Obszaru Metropolitalnego Warszawy ? PROM?, współfinasowanego przez UE w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007?2013.
Dokumenty te mają w znacznym stopniu charakter badawczy a zwarte w nich propozycje mogą, ale nie muszą być brane pod uwagę przy planowaniu rozwoju lokalnego.
Ale są też działanie już podjęte, które społeczności lokalne powinny brać pod uwagę. Bardzo ważnym działaniem określającym współpracę pomiędzy Warszawą i jej najbliższym otoczeniem jest wydzielenie z Mazowsza obszaru statystycznego NUTS-2 obejmującego miasto stołeczne Warszawę i wszystkie otaczające je powiaty: legionowski, miński, nowodworski, otwocki, wołomiński, grodziski, piaseczyński, pruszkowski, warszawski zachodni. Według stanu na dzień 31 grudnia 2014 r. obszar NUTS 2 liczył 2 967,0 tys. mieszkańców. Zdefiniowanie nowego NUTS-2 istotnie wpływa na prowadzenie polityki rozwoju. Dla tego obszaru będzie opracowywana strategia jego rozwoju i oddzielny program operacyjny na nowy okres programowania UE. Dotychczas opracowywane, wspomniane wyżej dokumenty planistyczne, obejmują całkiem inne obszary niż NUTS-2.
Kolejnym ważnym aspektem rozwojowym jest funkcjonowanie Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Jest to mechanizm występujący w obecnym okresie programowania UE. W Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wskazuje się na kontynuację tego mechanizmu jako Zintegrowane Inwestycje Terytorialne PLUS. Aktualnie wyznaczony ZIT dla Obszaru Funkcjonalnego Warszawy, obejmuje Miasto Stołeczne i wybrane gminy. Jest elementem istniejącego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego. Obszar obowiązującego ZIT-u nie pokrywa się z nowym obszarem NUTS-2.
Podział Mazowsza na dwa obszary statystyczne skutkuje tym, że powstaną dla regionu dwa programy operacyjne określające sposób wydawania środków z unijnego funduszu spójności.
Stwarza to określone wyzwania dla nas jako społeczności lokalnej. Warto podjąć działania, aby zapisy tego programu uwzględniały nasze rzeczywiste potrzeby i usuwały bariery rozwojowe dla naszego powiatu. Tak przy okazji, oceniając obecnie funkcjonujący ZIT i dofinansowanie unijne na budowę parkingów Parkuj i jedź, oraz dróg rowerowych, trudno uznać za priorytet naszego lokalnego rozwoju. Raczej zdecydowanie fajniej byłoby za te środki zmodernizować 634. Należy zadać sobie pytanie: na ile mieliśmy wpływ na taką redystrybucję środków unijnych w ramach ZIT i pomyśleć jak zrobić, aby ten wpływ na zapisy kolejnych programów był przychylniejszy dla nas. Nie jest to wyłącznie zadanie dla samorządów lokalnych. To jest także zadanie dla środowiska organizacji pozarządowych. Warto, aby nasi samorządowcy zmienili trochę optykę i nie skupiali się głównie na przyszłorocznych wyborach samorządowych, co oznacza staranie się o ponowny wybór, a pomyśleli o wieloletnim rozwoju gmin i powiatu. Oczekiwałbym, aby samorządy podjęły realną współpracę o charakterze strategicznym. (Niektórzy twierdzą, że taka współpraca jest, uważam, że ma ona jednak charakter doraźnych działań i jest niewystarczająca).
Można zakładać pewne ryzyko związane ze zmianą polityki rozwojowej UE, niepewność co do decyzji władz krajowych. Jednak obszar statystyczny NUTS-2 obejmujący Warszawę i graniczące z nią powiaty już jest zatwierdzony i warto przy planowaniu jego rozwoju mówić jednym głosem. Nasz powiat jest największy z otaczających Warszawę i warto to wykorzystać. Zacząć działać trzeba już teraz a nie czekać na przyszłoroczne wybory w jakiej by one nie były formule. Tylko czy nasze lokalne władze na to stać?