Jeden z najwybitniejszych mieszkańców w historii Zielonki – gen. Ottokar Brzoza-Brzezina został pochowany w sobotę 5 maja 2018 r. na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach. Był twórcą artylerii Legionów Polskich. Zmarł w 1968 r., ale władze komunistyczne nie pozwoliły w tamtym czasie na oddanie mu należnych honorów.
Ottokar Brzoza-Brzezina zamieszkał w Zielonce w 1927 r. Za zasługi na polu walki otrzymał ziemię i folwark, który obejmował znaczną część dzisiejszej Zielonki Bankowej. W tej części miasta znajduje się też ulica „Brzozy-Brzeziny”, a także ulica „Brzozowa” od nazwy folwarku, którego oficer był właścicielem. Dawna ulica „Armii Ludowej”, której niedawno przywrócono przedwojenną nazwę „Legionów”, stanowiła zachodnią granicę ziem folwarku Brzozy-Brzeziny.
Sobotnie uroczystości pogrzebowe twórcy artylerii Legionów Polskich gen. bryg. Ottokara Brzozy?Brzeziny rozpoczęła msza święta w warszawskiej Katedrze Polowej Wojska Polskiego. Podczas nabożeństwa odczytano list okolicznościowy od marszałka Sejmu. Zielonkę reprezentował podczas uroczystości burmistrz Grzegorz Dudzik.
W uroczystościach pogrzebowych brał udział wnuk generała Krzysztof Brzoza-Brzezina. – Powiem tylko, że bardzo niewielu mamy żołnierzy, którzy czterokrotnie zostali odznaczeni orderem Virtuti Militari; o ile mi wiadomo w okresie od odzyskania niepodległości do dnia dzisiejszego tylko gen. Anders. To świadczy o jego umiejętnościach wojskowych, o jego odwadze” – powiedział.
Po liturgii prochy śp. gen bryg. Ottokara Brzozy-Brzeziny odprowadzono w kondukcie pogrzebowym na Cmentarz Wojskowy na Powązkach. Spoczęły w Kwaterze Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Gen. bryg. Ottokar Brzoza?Brzezina był uczestnikiem wojny z bolszewikami w 1920 r., dowódcą 50 Dywizji Piechoty – zgrupowania armii gen. Kleeberga oraz oficerem wywiadu Armii Krajowej w Zielonce pod Warszawą.
Urodził się 3 marca 1883 r. w Protivinie w Czechach. W momencie wybuchu I wojny światowej wyruszył do Krakowa, gdzie otrzymał rozkaz sformowania pułku artylerii; liczył on 120 żołnierzy. Pod koniec września 1914 r. pierwsze dwie baterie wyruszyły na front w Karpatach, tworząc 1 dywizjon, pozostałe dwie – pod wodzą generała – pod koniec października, tworząc 2 dywizjon. Baterie 1 pułku artylerii Legionów Polskich zasłynęły w bitwach pod Krzywopłotami i Konarami.
Pod koniec 1916 r. gen. Brzoza-Brzezina został przeniesiony do armii austriacko-węgierskiej; podczas służby odznaczono m.in. Krzyżem Zasługi Wojskowej III klasy.
Po zakończeniu wojny, 1 listopada 1918 r. przejął dowództwo w Nowym Targu w imieniu nowo powstającego państwa polskiego. Następnie pełnił m.in. funkcję zastępcy dowódcy artylerii obrony Warszawy. Po przeniesieniu w stanu spoczynku pod koniec sierpnia 1927 r. osiadł w podwarszawskiej Zielonce.
Za działania bojowe w czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. oraz zasługi z okresu służby w Legionach Polskich, został trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.
1 września 1939 r. zgłosił się do na ochotnika do służby w Wojsku Polskim. Objął dowództwo nad zgrupowaniem „Brzoza” w rejonie Małoryty, które następnie podporządkowało się Samodzielnej Grupie Operacyjnej (SGO) „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. Gen. Brzoza-Brzezina dowodził 50 Dywizją Piechoty Rezerwowej w bitwie pod Kockiem.
Po kapitulacji SGO „Polesie” i wydostaniu się w niewoli niemieckiej, gen. Brzoza-Brzezina wrócił do Zielonki. Tam rozpoczął działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej; działał w wywiadzie AK oraz przez pewien czas ukrywał grupę Żydów. Aresztowany, trafił do oficerskiego obozu jenieckiego w Woldenbergu.
Za działalność w okresie II wojny światowej rząd londyński odznaczył go Srebrnym i Złotym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.
Po jej zakończeniu ukrywał się przed Sowietami na Dolnym Śląsku. W połowie lat 50. XX wrócił do Zielonki, gdzie zmarł 30 sierpnia 1968 r. Został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie bez należnych mu honorów wojskowych.
15 lutego 1969 r. prezydent na uchodźctwie August Zalewski podniósł go pośmiertnie do stopnia generała brygady, a w 1970 r. uhonorowano go Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari.
W roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, dzięki staraniom rodziny genererała i stowarzyszenia Tradycyjnego Oddziału C. i K. Regimentu Artylerii Fortecznej No. 2 barona Edwarda von Beschi – Twierdza Kraków, po długich przygotowaniach udało się zorganizować ponowny pochówek Ottokara Brzozy-Brzeziny
Źródło: UM Zielonka
I am the great granddaughter of Ottokar Brzoza Brzezina and had no idea that this magnificent occasion was being held. Disappointed that our family was not informed so that we could attend. As my mother is his legitimate grandaughter and she is still alive and well.
I would be great to have more information on the ceremony and obtain some photographs.