Efektywność energetyczna

Efektywność energetyczna (EE) jest jednym z głównych założeń strategii ?Europa 2020?. Jednym z celów tej strategii jest redukcja zużycia energii pierwotnej o 20% do 2020 r. Pomimo istotnego postępu w kierunku osiągnięcia tego celu, ostatnie badania Komisji Europejskiej wskazują, że bez podjęcia dodatkowych działań, Unia Europejska (UE) będzie w stanie osiągnąć cel jedynie w połowie. Emisje związane z energią stanowią niemal 80% całkowitej emisji gazów cieplarnianych, dlatego też efektywne zużycie energii może przyczynić się znacząco do poprawy jakości środowiska. Zwiększenie efektywności energetycznej jest jednym z priorytetów polskiej polityki energetycznej. Polska będąc członkiem UE zobowiązana jest do wdrożenia działań, mających na celu zwiększenie efektywności wytwarzania, dystrybucji oraz końcowego użytkowania energii.
Budynki mieszkalne w UE są odpowiedzialne za około 40% finalnego zużycia energii. Inwestowanie w działania na rzecz efektywności energetycznej w budynkach może przynieść oszczędności energii, jednocześnie wspierając wzrost gospodarczy, zrównoważony rozwój i tworzenie nowych miejsc pracy. Powszechniejsze zastosowanie efektywnych energetycznie urządzeń i technologii, w połączeniu z korzystaniem z energii odnawialnej, jest dobrym sposobem wzmacniania bezpieczeństwa dostaw energii na poziomie lokalnym.
Zanieczyszczenie środowiska naturalnego dotyczy powietrza, gleby i wody. Jakość powietrza ma jednak decydujące znaczenie w procesie zanieczyszczania środowiska i wpływu na zdrowie człowieka. Wprowadzane do powietrza pierwotne zanieczyszczenia oraz generowane wtórne ksenobiotyki oddziałują również na glebę i wodę.
Procesy spalania paliw są głównym źródłem emisji zanieczyszczeń. Ponad 75% emisji tlenku azotu (NOx) i dwutlenku siarki (SO2), około 70% emisji tlenku węgla (CO), ponad 75% emisji pyłów i ponad 90% dwutlenku węgla (CO2) pochodzi z procesów spalania paliw. Wśród zanieczyszczeń emitowanych ze spalania paliw stałych do szczególnie niebezpiecznych zaliczane są pyły, zwłaszcza jego subfrakcje PM10, PM2,5. Są one odpowiedzialne za choroby układu oddechowego i krążeniowego, alergie, a co za tym idzie za wzrost śmiertelności ludności na terenach o wysokich wskaźnikach emisji. Na wielkość emisji NOx, CO oraz zanieczyszczeń organicznych ma istotny wpływ technologia spalania oraz właściwości fizykochemiczne zastosowanego paliwa. Z uwagi na małą wysokość kominów stosowaną w budynkach mieszkalnych w wyniku spalania paliw powstaje wysoka koncentracja zanieczyszczeń powietrza na poziomie przygruntowym (tzw. niska emisja). Niska emisja jest wysoce niebezpieczną, z uwagi na bezpośrednie wdychanie zanieczyszczonego powietrza i spożywanie zanieczyszczonej żywności.
Założenia pakietu klimatyczno-energetycznego UE obok efektywności energetycznej, wykorzystania OZE wprowadzają konieczność ograniczenia emisji. O ile sektor przemysłu posiada stworzony specjalnie do tego celu system handlu uprawnieniami do emisji i kontroli tych emisji to gospodarstwa domowe takiego systemu nie posiadają. Poprawiając jednak efektywność energetyczną budownictwa, możemy nie tylko ograniczyć zużycie surowców energetycznych, ale również zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych i pyłów. Takie działania nie wymagają ani nakładów na badania i rozwój technologii, ani dużych nakładów inwestycyjnych, a ograniczenie zużycia energii jednoznacznie przekłada się na ograniczenie kosztów eksploatacji budynków.
Skalę możliwej do osiągnięcia redukcji emisji gazów cieplarnianych i pyłów ocenia się zazwyczaj z perspektywy:
? potencjału technicznego – uwarunkowania techniczne,
? potencjału rynkowego – opłacalność przedsięwzięć redukcyjnych dla potencjalnych inwestorów,
? potencjału ekonomicznego – koszty i korzyści zewnętrzne,
? potencjału wdrożeniowego – uwzględniając istniejące w gospodarce bariery wdrożenia.
Skala realistycznej redukcji emisji gazów cieplarnianych i pyłów zawieszonych wynika z uwarunkowań zasobowo-technicznych i ekonomicznych. Oznacza to, że redukcja emisji musi być technicznie możliwa do osiągnięcia, jak również ekonomicznie uzasadniona.
W sektorze gospodarstw domowych dominują dwie kategorie przedsięwzięć w zakresie redukcji niskiej emisji. Po pierwsze substytucja paliwowa i poprawa efektywności energetycznej systemów ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody użytkowej. Po drugie wzrost tempa wymiany oświetlenia i urządzeń elektrycznych na bardziej energooszczędne.
Główną przyczyną nie podejmowania w dużej skali przez gospodarstwa domowe w Polsce tego typu przedsięwzięć jest brak wolnych środków finansowych. Relatywne niskie dochody polskich gospodarstw domowych w porównaniu do gospodarstw z UE 15 powodują, że realizowane są głównie inwestycje ograniczające zapotrzebowanie na energię, które cechują się szybkim zwrotem nakładów finansowych. Potwierdza to prawidłowość obserwowaną w statystyce międzynarodowej, że efektywność energetyczna w sektorze gospodarstw domowych jest ściśle powiązana z poziomem rozwoju gospodarczego kraju.
Ponadto właściciele lub użytkownicy budynków mieszkalnych często nie dysponują zapleczem ani doświadczeniem technicznym, aby w pełni rozumieć metody i technologie efektywności energetycznej stosowane w celu zmniejszenia zużycia energii lub zastąpienia paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii. Ważne jest więc podnoszenie świadomości właścicieli i użytkowników budynków mieszkalnych w tym zakresie, jak również pokazanie, że istnieją sprawdzone technologie, które da się zastosować w celu zmniejszenia zużycia energii lub zastąpienia zużywanej energii innymi formami, które mogą być mniej kosztowne lub w mniejszym stopniu zanieczyszczające środowisko.
Wsparcie ze środków krajowych w obszarze inwestycyjnym oferuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach programu pn. ?Prosument?. Celem tego programu jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 w wyniku zwiększenia produkcji energii z odnawialnych źródeł. Program przewiduje finansowane mikroinstalacji do produkcji energii elektrycznej lub ciepła i energii elektrycznej. Beneficjentami programu mogą być osoby fizyczne, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe oraz jednostki samorządu terytorialnego i ich związki.
Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania w partnerstwie z CASE-Doradcy wspiera działania edukacyjne w obszarze energetyki prosumenckiej w ramach projektu pn. ?Energetyka rozproszona gwarantem bezpieczeństwa energetycznego na terenach nisko zurbanizowanych?. Dodatkowe informacje: www.oze.mikroinstalacje.edu.pl.
Projekt jest dofinansowany ze środków NFOŚiGW w ramach programu priorytetowego ?Edukacja ekologiczna? Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Za jego treść odpowiada wyłącznie Wyższa Szkoła Ekologii i Zarządzania.