Wystający język

Tak można w skrócie scharakteryzować łatwo rozpoznawalną i bardzo często występującą wadę wymowy jaką jest seplenienie międzyzębowe. Charakteryzuje się ona wysuwaniem między zęby w linii środkowej lub z boku czubka języka. Dotyczy wymowy spółgłosek trzech szeregów: ś,ź,ć,dź; s,z,c,dz; sz,ż,cz,dż.

Izabela Kieś

Dodatkowo może też obejmować głoski zębowe: t, d, n. Wymienione trzy szeregi głosek są to tzw. głoski dentalizowane, których charakterystyczne brzmienie (syczenie przy ?s? czy szum przy ?sz?) powstaje dzięki temu, że powietrze przeciska się przez zbliżone do siebie zęby. Podczas artykulacji międzyzębowej szczęka dolna jest opuszczona, zęby są od siebie oddalone a język wysuwa się przez powstałą między nimi szczelinę. Brak w nim (pośrodku) rowka, powietrze rozprasza się po całej jego powierzchni. W takiej sytuacji brzmienie głosek zmienia się wyraźnie, staje się przytępione.

Najczęściej seplenią międzyzębowo dzieci, u których pozostało niemowlęce połykanie (język zamiast unosić się do podniebienia, wysuwa się między zęby, naciska na nie). W grupie największego ryzyka są również dzieci alergiczne, które bardzo często (czasem cały rok bez przerwy) mają katar i oddychają przez usta. Z konieczności buzia jest otwarta a język spoczywa na dnie jamy ustnej, najczęściej wystaje poza zęby opierając się na dolnym łuku zębowym. Tendencja do takiego układania języka przenosi się na wymowę. Seplenienie międzyzębowe nierozłącznie wiąże się również ze zgryzem otwartym. Patologiczne ustawienie zębów szczęki dolnej i górnej powoduje, że nie schodzą się one ze sobą. W związku z tym język nie ma naturalnej zapory i łatwo wysuwa się zbyt daleko. Mniej typową przyczyną sygmatyzmu interdentalnego jest używanie przez małe dzieci w nadmiarze kubków z ustnikami. Są bardzo wygodne, bo dziecku nie wylewa się picie, więc swobodnie może gasić pragnienie i chodzić, bawić się. Jednak twardy ?dziobek? przyciska język do dołu i hamuje jego pionizację (ułożenie za górnymi zębami). Osobną grupą są dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym. Wiotkość ta dotyczy także mięśni języka (i całej twarzy) i powoduje, że nie funkcjonują one, jak należy. Dzieci te mają skłonność do układu języka i szczęk sprzyjającego seplenieniu międzyzębowemu.

Czy dziecko wysuwa język między zęby w okresie spoczynku (czyli wtedy, gdy nie mówi i nie je) lub podczas mówienia, łatwo zauważyć. Bez względu na to, w jakim wieku jest dziecko (4, 6 lat, 10 miesięcy), należy szukać pomocy logopedy. Jeśli niemowlak ma skierowanie od neurologa na rehabilitację, to równocześnie powinien trafić do logopedy. Dlaczego nie można czekać? Ponieważ z upływem czasu utrwala się patologiczna sytuacja. To, co się zakoduje, trudniej odwrócić. Ponadto interesujące nas trzy szeregi głosek nie pojawiają się w mowie dziecka równocześnie (najwcześniej ?ś,ź,ć,dź?; potem ?s,z,c,dz? około 5. roku życia, a ?sz,ż,cz,dż? w 6. roku życia). Wcześnie interweniując, możemy sprawić, że kolejne dźwięki dziecko będzie mówić od początku poprawnie.