Urlop macierzyński ustanowiony został ze względu na zapewnienie ochrony zdrowia kobietom w ostatnim okresie ciąży, jak również po porodzie. Ma on również zapewnić świeżo upieczonej mamie możliwość zapewnienia opieki jej nowonarodzonemu maleństwu
Według aktualnie obowiązujących przepisów – wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi: 18 tygodni przy pierwszym porodzie, 20 tygodni przy każdym następnym porodzie, 28 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie
Zasiłek macierzyński
Zasiłek macierzyński to świadczenie pieniężne, które zawsze jest finansowane ze środków ZUS. Dzieje się tak zarówno w przypadku, kiedy wypłaca go Zakład Pracy, jak i gdy obowiązek ten ciąży na pracodawcy. Przed wypłaceniem zasiłku pracodawcy powinni zgromadzić potrzebne dokumenty.
Kobieta będąca w ciąży zatrudniona na umowie o pracę, określana w nomenklaturze przepisów jako pracownica, może wystąpić z wnioskiem o urlop i zasiłek macierzyński już na dwa tygodnie przed przewidywaną datą porodu. O skorzystaniu z tej możliwości decyduje wyłącznie pracownica. Pracodawca nie może skierować jej na urlop macierzyński uznając, że pracownica nie może już efektywnie wykonywać swoich obowiązków. W przypadku wystąpienia z wnioskiem o urlop i zasiłek macierzyński przed porodem pracownica powinna dostarczyć swojemu pracodawcy: ? wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego – nie ma obowiązku wystąpienia z takim wnioskiem na piśmie – przyjęcie tej formy jest wygodne dla obu stron. Pracodawca ma dokument, że zgodnie z wolą pracownicy udzielił jej urlopu, pracownica – ma potwierdzenie swojej prośby, ?zaświadczenie lekarza o przewidywanej dacie porodu – to dokument, który wystawia z reguły lekarz, opiekujący się pracownicą przez cały poród. Na podstawie posiadanej dokumentacji lekarz może stwierdzić w przybliżeniu kiedy nastąpi poród.
Pracodawca nie może przy tym wymagać od pracownicy, żeby zaświadczenie wystawił wskazany przez niego lekarz, np. tylko ten, z opieki którego korzystają pracownicy zakładu.
Pracodawca nie może wymagać od pracownicy, żeby rozpoczęła urlop macierzyński na dwa tygodnie przed porodem. Jest to wyłącznie uprawnienie pracownicy, z którego może, ale nie musi ona korzystać. Pracodawca nie może również żądać od pracownicy w ciąży, żeby przed porodem skorzystała z urlopu wypoczynkowego np. na kilka dni przed planowaną datą porodu.
Na zwolnieniu lekarskim
Jeżeli pracownica przed porodem była na zwolnieniu lekarskim i w trakcie tego zwolnienia urodziła dziecko, to poród przerywa zwolnienie lekarskie. W tym przypadku pracownica nabywa prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego od dnia porodu. Tak samo jest w przypadku innej nieobecności w pracy, np. z powodu przebywania na świadczeniu rehabilitacyjnym.
Jeżeli pracownica przed porodem nie korzystała z urlopu macierzyńskiego, to prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego nabywa w dniu porodu.
Przepisy a rzeczywistość
Ważne – przepis istnieje od 3 sierpnia 2003 roku. Podstawą do udzielenia urlopu macierzyńskiego i wypłaty zasiłku macierzyńskiego do dnia porodu jest przedstawienie przez pracownicę: – skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka (wystarczy, że pracodawca w aktach zasiłkowych dla ZUS pozostawi uwierzytelnioną kopię aktu urodzenia, potwierdzoną np. przez uprawnionego pracownika), – oświadczenia pracownicy o urodzeniu pierwszego lub kolejnego dziecka.
Z oświadczenia powinno również wynikać, czy był to poród mnogi. Informacje te mają wypływ na wymiar urlopu i zasiłku macierzyńskiego.
W oparciu o stosowne przepisy pozwoliłem sobie przedstawić Państwu powyższe informacje, gdyż mimo 5-letniego obowiązywania podstawy prawnej do wypłaty zasiłku macierzyńskiego wielu pracodawców domaga się zaświadczeń ze Szpitala o odbytym porodzie, nie mając na uwadze powyższych unormowań prawnych.
Zdarzające się często nieporozumienia na linii Pracodawca, Pracownica, Szpital, biorąc powyższe przepisy pod uwagę, nie wynikają ze złej woli lub niewiedzy Szpitala.
dr Ryszard Stańczak