dr Ryszard Stańczak
Jeśli przebywałeś niedawno w lesie, czy w parku, dokładnie sprawdź, czy nigdzie nie ma kleszczy.
Kleszcze mogą przenosić różne choroby. Najgroźniejsze z nich to:
Borelioza z Lyme – przewlekła choroba bakteryjna, dzieląca się na fazę wczesną i późną.Najwcześniejszym i najczęstszym objawem wczesnej fazy boreliozy jest tzw. ?rumień wędrujący? – czerwona plamka w miejscu ukłucia, z której w ciągu kilku (od 3 do 30) dni powstaje szerzące się obwodowo zaczerwienienie o średnicy od kilku do kilkunastu centymetrów.
Rumień
…może powodować świąd i pieczenie, czasem mogą mu towarzyszyć objawy ogólnoustrojowe: gorączka, uczucie zmęczenia, ból głowy, mięśni i stawów oraz powiększenie węzłów chłonnych. Gdy dostrzeżemy powiększający się rumień, trzeba niezwłocznie zgłosić się do lekarza! Leczenie właściwym antybiotykiem prowadzi do całkowitego wyleczenia. Jednak, nierozpoznana i nieleczona borelioza przeradza się w fazę przewlekłą i zagraża licznymi niebezpiecznymi dla zdrowia powikłaniami. Występują wówczas przewlekłe zmiany skórne, ciężkie zmiany zapalne stawów, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie nerwów czaszkowych (zwłaszcza twarzowego), a także zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mózgu i rdzenia.
To stadium choroby szczególnie zagraża kobietom w ciąży, powodując niejednokrotnie poronienia lub uszkodzenia płodu.
Kleszczowe wirusowe zapalenie mózgu, w skrócie KZM, jest chorobą o ostrym, dwufazowym przebiegu, wywoływaną przez wirusa z rodziny Flaviviridae. Jest najgroźniejszą chorobą wirusową przenoszoną przez kleszcze powodującą zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. U części zakażonych osób choroba może przebiegać łagodnie i tylko badanie krwi może potwierdzić jej obecność. Współczesna medycyna nie zna skutecznego leczenia przyczynowego tej choroby.
Podobne do grypy
W pierwszym stadium rozwoju choroby (od 4 do17 dni po ukłuciu) występują objawy podobne do grypy: gorączka, złe ogólne samopoczucie, ból głowy, mięśni i stawów, niekiedy nudności i wymioty. Objawy te utrzymują się do 9 dni, po czym, po kilku dniach pozornego wyzdrowienia, pojawia się wysoka gorączka, silne bóle i zawroty głowy, sztywność karku, światłowstręt, zaburzenia świadomości i chwilowa utrata przytomności. Mogą wystąpić drgawki oraz niedowłady i porażenia nerwów. Wówczas zachodzą także zmiany zapalne w płynie mózgowo-rdzeniowym. Są to bardzo groźne objawy drugiej fazy KZM, wymagające natychmiastowej interwencji lekarza i hospitalizacji!
Kleszczowe zapalenie mózgu może mieć bardzo ciężki przebieg. Jeżeli dojdzie do zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, nie jest możliwe leczenie przyczynowe, a jedynie łagodzenie objawów. Niejednokrotnie stwierdza się również następstwa pochorobowe, takie jak niedowłady kończyn lub zanik mięśni. W jednym do dwóch procent przypadków, kleszczowe zapalenie mózgu kończy się śmiercią.
Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba, przeciw której skutecznie zabezpieczają nas szczepienia. W Programie Szczepień Ochronnych, szczepienie przeciw KZM zalecane jest dla osób przebywających na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby.
Profilaktyka
Szczepienie polega na domięśniowym wstrzyknięciu dwóch dawek szczepionki w odstępie 1-3 miesięcy, które zapewniają ochronę na około 1 rok. Trzecią dawkę wstrzykuje się po 9-12 miesiącach po dawce drugiej by przedłużyć ochronę na kolejne 3 lata. Gdy niezbędne jest szybkie zabezpieczanie lekarz może zastosować przyspieszony schemat szczepienia umożliwiający uzyskanie ochronnego miana przeciwciał już po trzech – czterech tygodniach od pierwszego wstrzyknięcia.
W razie potrzeby długotrwałego podtrzymania odporności szczepienie trzeba powtarzać przyjmując, co 3 lata pojedynczą dawkę przypominającą.