Z Jadwigą Gawkowską, kierowniczką Ośrodka Profilaktyki i Terapii Uzależnień w Wołominie, o problemie nałogów, skutkach i pomocy dla osób uzależnionych rozmawia Aldona Dzwonkowska.
? Jako Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień zajmujecie się Państwo różnego rodzaju uzależnieniami, m.in. od narkotyków, alkoholu czy hazardu. Czy na przełomie ostatnich lat można stwierdzić tendencję wzrostową uzależnień?
? Trudno odpowiedzieć precyzyjnie na to pytanie. Nie ma takich dokładnych danych, które mówią, ile jest osób uzależnionych, są tylko dane szacunkowe. Szacuje się, że w Polsce jest to około 2% całej populacji (700?800 tys. osób). Tylko część tych osób podejmuje terapię. W 2011 r. (według danych PARPA) w ośrodkach stacjonarnych i ambulatoryjnych leczyło się w Polsce 150 tys. osób.
W naszym ośrodku jest niewielka tendencja wzrostowa osób zgłaszających się po pomoc w Poradni Terapii Uzależnienia od Alkoholu.
W 2009 r. zgłosiło się 774 osób, w 2010 r. 787 osób zaś w 2011 r. 799 osób. W Poradni Narkotykowej (ok. 130 osób) i Młodzieżowej (ok. 85 osób) liczba osób zgłaszających się po pomoc w latach 2009?2011 jest bardzo podobna.
? Dość powszechnie znany jest problem uzależnień wśród młodzieży. Czy do ośrodka zgłaszają się również ludzie młodzi, którzy już teraz nie radzą sobie z nałogiem? Jakiego rodzaju są to uzależnienia?
? Problemy młodzieży związane z piciem alkoholu, zdaniem ekspertów, dotyczą 10-15% populacji 15-18-latków w Polsce. W ciągu ostatnich lat zwiększyła się ilość pijącej i upijającej się młodzieży, w szczególności dziewcząt. Wzrasta też ilość młodzieży eksperymentującej z narkotykami (szczególnie z marihuaną). Wołomińskie badania pokazują, że do grupy podwyższonego ryzyka należy ok. 10-11% młodzieży. Oczywiście tylko niewielka część z nich zwraca się o pomoc i trafia do poradni.
W 2011 r. do poradni dzieci i młodzieży zgłosiły się 82 osoby poniżej 18 roku życia, w tym 19 osób ponoszących szkody związane z piciem alkoholu i używaniem środków psychoaktywnych. Pozostali to dzieci z rodzin, gdzie jest problem uzależnienia
? Czy prawdą jest, iż wzrasta również liczba kobiet uzależnionych od alkoholu?
? Z badań przeprowadzonych przez PARPA wynika, że wzrasta spożycie alkoholu wśród kobiet oraz liczba zarejestrowanych kobiet, które uzależniły się od alkoholu. Tendencję taką obserwujemy też w naszym ośrodku. Liczba kobiet uzależnionych podejmujących terapię wzrasta ? w 2010 r. wynosiła 74 kobiety, zaś w 2011 r. już 113 kobiet.
? Kiedy można uznać, że jesteśmy uzależnieni?
? Istnieją kryteria, które zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych tzw. ICD?10 świadczą o uzależnieniu. Są to: głód alkoholowy (objawia się m.in. silną potrzebą picia, uczuciem ssania w żołądku itp.), upośledzona zdolność kontroli nad zachowaniem związanym z piciem alkoholu, objawy zespołu abstynencyjnego (drżenie mięśni, nadmierna potliwość, utrata apetytu, niepokój, bezsenność, niekiedy omamy wzrokowe, słuchowe, napady padaczkowe), występowanie konieczności przyjmowania wzrastających ilości w celu osiągnięcia pożądanego efektu albo znacznie mniejszego efektu w przypadku picia dotychczasowych ilości alkoholu, postępujące zaniedbywanie przyjemności z powodu przyjmowania alkoholu i przeznaczanie większości czasu na jego spożywanie. Jeżeli trzy lub więcej z wymienionych objawów występuje łącznie w sposób powtarzający się w okresie 12 miesięcy, mówimy o uzależnieniu
? Jakie skutki niesie ze sobą uzależnienie?
? Skutki, jakie powoduje nadmierne picie i uzależnienie, dotyczą wielu sfer życia i obejmują szkody: zdrowotne, psychiczne, emocjonalne, duchowe, społeczne. Także występujące u członków rodzin zaburzenia emocjonalne spowodowane m.in.: chronicznym stresem, demoralizacją, dezorganizacją środowiska pracy, a nawet naruszenie prawa i porządku publicznego (przestępstwa, przemoc rodzinna).
? Co zrobić, jeżeli osoba nam bliska jest uzależniona od alkoholu, narkotyków lub hazardu? Jak możemy jej pomóc?
? Aby pomóc osobie uzależnionej, najlepiej zgłosić się do poradni, ponieważ tam można otrzymać profesjonalną pomoc dostosowaną do indywidualnych potrzeb. Uzależnienie to choroba chroniczna, postępująca i śmiertelna. Może być powstrzymana, jeżeli osoba uzależniona podejmie systematyczną terapię w placówce odwykowej. Cenną pomoc można też znaleźć w środowisku wzajemnej pomocy, na przykład we Wspólnocie AA czy Klubach Abstynenta.
Niestety mechanizmy tej choroby powodują, że większość osób uzależnionych nie chce się leczyć. Często osoby uzależnione i ich rodziny chcą uzyskać swoistą receptę na powrót do normalnego czy kontrolowanego picia. Tymczasem jedynym sposobem jest abstynencja i nauka zapobiegania nawrotom. Warto, aby członkowie rodzin, których ten problem dotyka, zgłosili się do poradni, gdzie uzyskają pomoc terapeutyczną.
W przypadkach, gdy osoba pijąca nie chce podjąć leczenia i powoduje m.in. rozkład życia rodzinnego, demoralizację nieletnich, zakłócenie spokoju i porządku publicznego lub też uchyla się od pracy ? można zgłosić się do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która wszczyna procedurę i wnioskuje do sądu o zobowiązanie do leczenia odwykowego. W każdej gminie działa taka komisja. W Wołominie mieści się ona w siedzibie OPTU?SPZOZ przy ul. Powstańców 12 i wnioski przyjmowane są codziennie od 8.00 do 16.00 w sekretariacie.