Uprawiając nurkowanie przebywamy w środowisku całkowicie obcym dla człowieka, w związku z czym istnieje możliwośc wystąpienia wielu zagrożeń dla zdrowia i życia.
Do najczęstszych, a zarazem najgroźniejszych należą: barotrauma (uraz ciśnieniowy płuc); choroba dekompresyjna; wychłodzenie lub przegrzanie organizmu; zatrucie tlenem, dwutlenkiem węgla lub gazami spalinowymi.
Barotrauma
Podczas oddychania powietrzem atmosferycznym mięśnie oddechowe w mechanizmie wdechu wytwarzają podciśnienie wewnątrz klatki piersiowej, co umożliwia napłynięcie powietrza poprzez drogi oddechowe do pęcherzyków płucnych. Nurkowie są poddani ciśnieniu hydrostatycznemu utrudniającemu przez nacisk na ściany klatki piersiowej wykonanie oddechu. Napór ten można zrównoważy? dzięki zastosowaniu aparatów do oddychania ze sprężonym powietrzem, które automatycznie dostosowują ciśnienie podawanego gazu do ciśnienia zewnętrznego na danej głębokości. Mechanizm ten sprawia, że oddychanie nawet na dużych głębokościach nie sprawia nurkowi trudności, powoduje jednak wprowadzenie do płuc mieszanki oddechowej pod zwiększonym ciśnieniem.
Jeżeli ciśnienie zewnętrzne obniży się w sposób niekontrolowany-może dojśc do rozerwania pęcherzyków płucnych. Dochodzi do tego najczęściej w wyniku niestosowania prawidłowej techniki wynurzania (wydech!) oraz przy przekroczeniu zalecanej prędkości wynurzania, bądż też w razie awarii aparatu kontrolującego ciśnienie gazów oddechowych.
Objawami powyższego urazu są bóle zamostkowe, dusznośc z sinicą, kaszel z krwiopluciem. Pęcherzyki powietrza przenoszone do narządów wewnętrznych prowadzą do zatorów i niedokrwienia, częste są objawy neurologiczne, jak zawroty głowy, zaburzenia widzenia, a nawet drgawki i utrata przytomności.
Leczenie wymaga umieszczenia poszkodowanego w komorze dekompresyjnej i poddania go kontrolowanemu nadciśnieniu zewnętrznemu.
Choroba
dekompresyjna
Głównym składnikiem powietrza jest azot, charakteryzujący się dobrą rozpuszczalnością w płynach ustrojowych, tym lepszą im wyższe jest ciśnienie otaczającego środowiska (w tym wypadku – im głębsze jest zanurzenie). Podczas powolnego wynurzania rozpuszczony azot jest stopniowo usuwany z tkanek przez krążącą krew i przenoszony do płuc. Po przekroczeniu wartości krytycznej stężenia azotu w tkankach przechodzi on burzliwie w posta? gazowych pęcherzyków, mogących tworzy? zatory gazowe prowadzące do niedokrwienia tkanek.Dochodzi do wystąpienia silnego bólu, najczęściej w obrębie dużych stawów – barkowego, biodrowego, kolanowego(trwałe uszkodzenia stawów i kości są typowym kalectwem długoletnich nurków). W innej postaci choroby dekompresyjnej dominuje upośledzenie funkcji układu nerwowego w postaci zaburzeń czucia, niedowładów kończyn, wymiotów, zawrotów głowy, zaburzeń świadomości a nawet utraty przytomności. Zajęcie naczyń płucnych prowadzi z kolei do duszności, silnego bólu zamostkowego, kaszlu.
Leczeniem z wyboru w chorobie kesonowej jest możliwie szybka rekompresja w komorze hiperbarycznej, w międzyczasie podajemy tlen, obficie poimy i układamy poszkodowanego z uniesionymi nogami, aby ograniczy? napływ pęcherzyków gazu do mózgu; przede wszystkim zaś należy konsekwentnie przestrzega? czasu wynurzenia z danej głębokości, podawanych w tabelach dekompresji.
Nadmierne
wychłodzenie
W środowisku wodnym dochodzi do oziębienia organizmu znacznie szybciej, niż w atmosferze o tej samej temperaturze, sprzyja temu również stosowanie mieszanki oddechowej helowo – tlenowej (przewodnictwo cieplne helu jest znacznie większe niż powietrza). Aby zapobiec wychłodzeniu należy stosowac odpowiednie skafandry lub pianki, przestrzega? dopuszczalnego czasu zanurzenia w zależności od temperatury wody. Jeśli tego zaniedbamy, dochodzi do zaburzeń czucia, osłabienia siły mięśniowej, spowolnienia psychoruchowego, sinicy.
Ponieważ większośc patologii związanych z nurkowaniem może prowadzic do zaburzeń świadomości o różnym nasileniu, szczególny nacisk należy położyc na odpowiednie szkolenie i koniecznośc odpowiedniej asekuracji w trakcie nurkowania.
lek. Michał Kundziołka