Wsparcie dla osób w pierwszej fazie chorób otępiennych, w tym ich aktywizacja oraz terapia – to działania, z których będzie można skorzystać w dwunastu domach dziennego pobytu na Mazowszu. Część z nich miała taką ofertę, a teraz otrzyma dofinansowanie na kontynuację swojej działalności. Wsparcie otrzymają też nowe ośrodki. We wtorek podpisano umowy na ok. 15,4 mln zł dofinansowania dla pięciu z nich: dwóch już działających – w Serocku i Ząbkach (Drewnica), oraz trzech nowych: kolejnego w Ząbkach (Drewnica), w Piasecznie i w Pułtusku.
Na terenie województwa mazowieckiego będzie teraz działać 12 domów dziennego pobytu (DDP), które powstały z myślą o osobach cierpiących z powodu zespołu otępiennego. Dotychczas było ich sześć, a jednymi z pierwszych stworzonych w ramach pilotażu były DDP „Drewnicka Przystań” prowadzony w Ząbkach (Drewnica) przez Fundację ZDROWIE W GŁOWIE i DDP w Serocku prowadzony przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. Oba otrzymały właśnie po 2,1 mln zł dofinansowania od samorządu Mazowsza na kontynuację działalności (na lata 2023-2025). Dzięki wsparciu z budżetu województwa mazowieckiego powstaną kolejne trzy – drugi w Ząbkach (Drewnica) – DDP „Drewnicki Azyl”, na który Fundacja ZDROWIE W GŁOWIE otrzyma 3,66 mln zł; Dom Dziennego Pobytu „Jesteśmy razem” w Piasecznie – ok. 3,87 mln zł dla Fundacji „Terapeuci Dla Rodziny”, oraz Dom Dziennego Pobytu „Leśny Zakątek” w Pułtusku, który będzie prowadzić Fundacja Gwiazdka (3,65 mln zł).
– Z przeprowadzanych przez nas badań dotyczących potrzeb mieszkańców Mazowsza co do specjalistycznych świadczeń co roku w czołówce pojawia się opieka długoterminowa nad osobami przewlekle chorymi lub starszymi. Obok świadczeń onkologicznych to najczęstsze – ok. 40 proc. – wskazania respondentów. Nie mamy więc wątpliwości, że właśnie takiego wsparcia potrzebują zarówno chorzy, jak i ich rodziny. Pilotaż domów dziennego pobytu sprawdził się nie tylko jako odpowiedź na potrzeby, ale też jako model usług. Chcemy więc wzmocnić powstawanie kolejnych takich miejsc, w których osoby w początkowej fazie chorób otępiennych mogą liczyć nie tylko na działania aktywizujące, ale też na specjalistyczną pomoc, np. logopedyczną i terapeutyczną. Daje to nadzieję na poprawę komfortu ich życia, ale też życia ich najbliższych – tłumaczy Elżbieta Lanc, członkini zarządu województwa mazowieckiego.
Mało optymistyczne statystyki
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2030 roku będzie 65 milionów chorych na alzheimera, a w 2050 – już 115 milionów. W Polsce żyje ok. 600 tysięcy osób z chorobami otępiennymi, które dotykają przede wszystkim ludzi starszych. Do tego dochodzi spory procent osób bez postawionej diagnozy. To ogromna liczba, a trzeba pamiętać, że choroba ma wpływ przynajmniej na drugie tyle osób, które pełnią funkcję opiekunów chorych. Szacuje się, że do 2050 roku liczba chorych potroi się i wyniesie prawie milion.
W dyskusjach toczących się wśród specjalistów zajmujących się na co dzień tematem osób z alzheimerem stale wybrzmiewa obawa o to, że wraz ze starzeniem się społeczeństwa rośnie potrzeba zapewnienia systemu diagnozowania chorób prowadzących do otępienia, kompleksowej opieki nie tylko medycznej, ale i pozamedycznej. Zwraca się uwagę również na potrzebę tworzenia sieci domów dziennej, okresowej i stałej opieki.
Mazowsze rozszerza sieć pomocy
Raport NIK-u z 2017 ujawnił dość niepokojące informacje na temat braku modelu leczenia i opieki nad osobami z chorobą Alzheimera – rozwiązań organizacyjnych, standardów postępowania diagnostycznego, w tym wczesnej kompleksowej diagnozy. Jako rozwiązanie tego problemu Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej zarekomendowało stworzenie sieci Domów Dziennego Pobytu (DDP) dla osób z chorobami otępiennymi. Już w 2019 roku zarząd województwa i radni mazowieccy zdecydowali o przekazaniu 17 mln zł na pilotaż. W tym roku DDP-y otrzymały w sumie 12,6 mln zł na kontynuację działalności. Dodatkowo zostało dofinansowanych sześć kolejnych placówek (ponad 19,1 mln zł). Obecna dotacja samorządu województwa dla wszystkich placówek wyniesie więc ponad 31,7 mln zł. To kwota przewidziana na ich działania przez dwa-trzy lata.
– Starzejemy się jako społeczeństwo, dotyka nas coraz więcej chorób cywilizacyjnych, jesteśmy przepracowani, przebodźcowani, w efekcie coraz więcej osób cierpi na różnego typu choroby otępienne, których pochodzenie nie jest do końca znane. Fizycznie są sprawni, ale ich umysł nie nadąża za rzeczywistością. To trudne dla nich samych i dla najbliższego otoczenia. Dlatego zdecydowaliśmy się zbudować taki model wsparcia, który nie wymusza stałego pobytu chorego w obcym miejscu. Jest świetnym przykładem deinstytucjonalizacji usług społecznych, w efekcie której chorzy mają szansę zatrzymać rozwój choroby, a rodzina – na odciążenie – powiedziała Elżbieta Lanc, członek zarządu województwa mazowieckiego.
Razem ze specjalistami wypracowano model, bazując na praktykach z Europy Zachodniej. Ideą stworzenia sieci domów dziennego pobytu było udzielenie pomocy i oparcia społecznego dla osób chorujących z powodu zaburzeń pamięci i pozostałych procesów poznawczych. Projekt od początku zakładał rozwijanie międzypokoleniowego wolontariatu i promowanie idei pomocy osobom chorym i ich opiekunom.
– Sprawdził się model usług prowadzonych w pilotażu dziennych domów pobytu, a dziś kontynuujemy takie wsparcie nie tylko w istniejących placówkach, ale rozszerzamy je o kolejne miejsca – w tym tak wiele w otoczeniu Warszawy, w mniejszych miejscowościach, w których trudniej o dostęp do specjalistycznych usług – podkreślał Piotr Kandyba, przewodniczący sejmikowej Komisji Polityki Społecznej i Prozdrowotnej.
Mazowiecką sieć domów dziennego pobytu będzie tworzyć teraz 12 placówek. Poza miejscami w okolicach Warszawy placówki będą: w Radomiu – Dzienny Dom Pobytu „Radosna Przystań” prowadzony przez Stowarzyszenie Na Rzecz Wspierania Rodzin „Nowe Perspektywy”; DDP w Kuznocinie (pow. sochaczewski) prowadzony przez Fundację Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera; Dzienny Dom Pobytu w Ostrołęce prowadzony przez Spółdzielnię Socjalną „Validus”; w subregionie płockim: Płockie Centrum Alzheimera prowadzone przez Płockie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera; Dzienny Dom Pobytu – „Przystań” w Myśliborzycach (pow. płocki) prowadzony przez Fundację „Mocni Mocą Nadziei”; Aktywny Senior 5G w Sierpcu prowadzony przez VICTORIĘ Mazowiecką Inicjatywę Społeczną; Dzienny Dom Pobytu dla osób starszych z chorobami otępiennymi, w tym chorobą Alzheimera w Siedlcach prowadzony przez Siedleckie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera.
– Nasz pilotaż pokazał, że wartością jest nie tylko wspieranie usług dla osób chorych, ale też ich otoczenia – opiekunów, którymi najczęściej jest rodzina. Postawiliśmy na edukację tych osób, doradztwo, wsparcie psychologiczne, by mogli z jednej strony lepiej rozumieć zjawisko, jakim podlega ich bliski, a z drugiej – by umieli korzystać z chwili wytchnienia, jaką daje im czas, gdy osoba chora korzysta z zajęć w dziennym domu pobytu – zaznacza Elżbieta Bogucka, dyrektor Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej.
– Co roku prowadziliśmy ewaluację naszego pilotażu. Eksperci podkreślają, że cennym elementem w naszym modelu jest dawanie opiekunom możliwości wytchnienia i uczenie ich, że mają prawo do odpoczynku, do czasu wolnego od opieki lub skorzystania z pomocy dla siebie. To jeden z docenianych elementów i pokazywanych jako model działań przy tworzeniu takich miejsc wsparcia – dodaje Izabela Rytel-Szczerbińska, kierownik Wydziału Programów Społecznych Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej.
Placówki, które otrzymały dotacje, środki przeznaczą na działania dziennych domów pobytu na Mazowszu oraz możliwości uzyskania m.in. pomocy psychologicznej, socjalnej, rodzinnej, opiekuńczej itp. dla osób z chorobą Alzheimera i innymi chorobami otępiennymi. Dofinansowanie zakłada rekrutację uczestników DDP-ów z terenów gmin wiejskich i miejsko-wiejskich. DDP ma też specjalistyczną ofertę, która pociąga za sobą symboliczne koszty.
Co się sprawdziło
Prowadzony wcześniej pilotaż zakładał coroczną ewaluację działań dziennych domów pobytu. Wynika z nich, że oferowane usługi wpisują się w nowoczesny nurt wsparcia środowiskowego opartego na ścisłej współpracy ze środowiskiem lokalnym. To jeden z przykładów dobrze prowadzonej deinstytucjonalizacji. Dzienna forma opieki nie tylko pozwala osobie chorej być blisko swojego miejsca zamieszkania, ale też zmniejsza ryzyko stygmatyzacji. Na wyróżnienie zasługują m.in. mobilny asystent, który nie tylko odciąża opiekunów, ale też pozwala im zaakceptować możliwość korzystania z pomocy osób trzecich. Przyznanie sobie przez nieformalnego opiekuna prawa do odpoczynku, do czasu wolnego od opieki lub skorzystania z pomocy dla siebie jest bardzo ważnym elementem terapeutycznym.
Warta kontynuacji jest również metodyka pracy oparta na obserwacjach domowych. To źródło wiedzy o preferencjach, przyzwyczajeniach, potencjałach użytkowników, na bazie których dobierane są metody oraz szczegółowe formy pracy z użytkownikami. Tylko takie są najskuteczniejsze.
Kolejna ważna inicjatywa to „aktywności otwierające” w DDP-ach, czyli wszelkie prace podejmowane z udziałem lokalnej społeczności (np. teatr międzypokoleniowy), zadania stymulujące wzajemną pomoc podejmowaną przez użytkowników poszczególnych DDP-ów.
Udzielane osobom starszym z chorobami otępiennymi, w tym chorobą Alzheimera, wsparcie wpływa pozytywnie na codzienną aktywność tych osób. W testach i ocenach można zauważyć ogólnie lepsze wyniki.
Od usług pomocowych po aktywizację
W ramach dofinansowania podopieczni będą mogli liczyć m.in. na terapię zajęciową, treningi umiejętności społecznych, treningi umiejętności codziennych, rehabilitację, terapię ruchem – gimnastykę korekcyjno-kompensacyjną dostosowaną do kondycji tych osób, logopedę, dietetyka czy psychologa.
Dzienne domy pobytu zapewnią wsparcie pracownika socjalnego czy mobilnego asystenta, który pomoże dowieźć chorego na zajęcia do DDP-ów czy załatwić np. sprawy urzędowe, zdrowotne. To nie tylko wsparcie dla podopiecznego placówki, ale też dla jego opiekunów, którzy w ten sposób mogą liczyć na odciążenia od codziennych obowiązków.
Ważną rolę będą odgrywać aktywizujące zajęcia terapeutyczne, które podtrzymają zainteresowania osób w DDP-ie lub rozwiną już istniejące, pomogą w utrzymaniu relacji społecznych i usprawnianiu pamięci. Mogą to być np. muzykoterapia, zajęcia komputerowe czy terapia poznawcza.
Podopieczni dziennych domów pobytu będą mogli liczyć także na spotkania integracyjne, wykłady, pogadanki, kino, teatr, muzea, wystawy, w tym wystawy własnych prac, spotkania z grupami rówieśniczymi, integrację wielopokoleniową i wycieczki.
Na wsparcie będą mogli liczyć również członkowie rodzin osób dotkniętych chorobą otępienną. Osobom sprawującym faktyczną opiekę nad chorymi będzie zapewnione m.in. poradnictwo psychologiczne, edukacja na temat metod radzenia sobie ze stresem, w tym np. nauka metod relaksacyjnych, opieka wytchnieniowa czy organizacja samopomocowych grup wsparcia.
Dodatkowo każda z organizacji będzie prowadzić elementy kampanii informacyjno-edukacyjnej, która pozwoli rozpowszechnić model funkcjonowania DDP-ów oraz zmniejszyć stygmatyzację osób z chorobą Alzheimera i innymi chorobami otępiennymi.
Więcej informacji z Mazowsza
Nowi ochotnicy w szeregach 5 Mazowieckiej Brygady OT
Innowatorzy Mazowsza wybrani
III Edycja Plebiscytu Ekologicznego – zgłoszenia do 31 stycznia 2025 r.
IPN zainaugurował ogólnopolską kampanię „Pamięć przetrwa dzięki Tobie”
