Zakończyły się prace budowlane przy rewitalizacji zabytkowego Domku Ogrodnika w Parku Czartoryskiej w Radzyminie. XVIII-wieczny budynek został starannie odrestaurowany w ścisłej współpracy z Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. W środę 16 października podczas konferencji prasowej gmina Radzymin zaprezentowała go po raz pierwszy mediom i władzom powiatu i gminy. Otwarcie Domku dla szerokiej publiczności odbędzie się w niedzielę 20 października 2019 r. o godz 15:30.
Domek Ogrodnika wraz z otaczającym go parkiem stanowi fragment dawnego kompleksu pałacowo-parkowego w stylu angielskim, założonego ok. 1770 r. przez ks. Eleonorę Czartoryską, wujenkę króla Stanisława Augusta. Za jej czasów w 2. połowie XVIII w., Radzymin przeżywał rozkwit ? księżna ufundowała m.in. kościół klasycystyczny z dzwonnicą i plebanią oraz szkołę elementarną, zaś w jej pałacu bywali goście obiadów czwartkowych. W kolejnych dziesięcioleciach pałac niszczał, a miasto stopniowo zajmowało dawne parkowe tereny. Pałac został rozebrany pod koniec XIX w., a jedyną pozostałością jest Domek Ogrodnika wraz z obecnym Parkiem Czartoryskiej. Dziś Gmina Radzymin oddaje do użytku zrewitalizowany Domek Ogrodnika, który przypomina historią, a współczesnym ma służyć jako obiekt kulturalny, edukacyjny i gastronomiczny.
Budynek został pieczołowicie odrestaurowany, z dbałością o pierwotną konstrukcję i detale, a także z nowoczesną przestrzenią ekspozycyjną i internetowymi info-kioskami z prezentacją historyczną. W części podziemnej znalazła się przestrzeń muzealno-wystawiennicza, natomiast część parterowa z antresolą i tarasami przeznaczona będzie na usługi gastronomiczne i kulturalne. Nowym elementem są tarasy okalające domek, które będą służyły wypoczynkowi i organizacji wydarzeń kulturalnych ? koncertów i przedstawień, czemu sprzyja amfiteatralny układ tarasów.
W najbliższym otoczeniu Domku powstały nowe ścieżki i ławeczki, na nowo zagospodarowano zieleń. Od strony ul. 11 Listopada wybudowano kilkanaście nowych miejsc parkingowych. Otoczenie Domku będzie się także zmieniać w najbliższej przyszłości ? Gmina Radzymin planuje rewitalizację całego Parku Czartoryskiej w ramach projektu ?Zielony Radzymin ? rozwój terenów zielonych w centrum miasta?. Zarówno na odbudowę Domku Ogrodnika, jak i na projekt ?Zielony Radzymin? gmina pozyskała znaczące dofinansowanie unijne.
?Odbudowany Domek Ogrodnika jest symbolem zmian w naszej gminie ? przywracamy społeczności zabytkowy obiekt, który niszczał przez lata, rewitalizujemy historyczną przestrzeń i konsekwentnie realizujemy plany inwestycyjne? ? powiedział Krzysztof Chaciński, Burmistrz Radzymina. ?Jestem pewien, że Domek wkrótce będzie ulubionym miejscem spotkań mieszkańców i atrakcją dla osób odwiedzających Radzymin. Dzięki środkom unijnym wkrótce przywrócimy świetność całemu Parkowi Czartoryskiej, zachowując jego historyczny charakter oraz dodając nowoczesną przestrzeń wypoczynku i rekreacji.?
Rewitalizacja Domku Ogrodnika była możliwa dzięki pozyskaniu dofinansowania unijnego. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020 (środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Oś Priorytetowa V ?Gospodarka Przyjazna Środowisku?, działanie 5.3 ?Dziedzictwo Kulturowe?) gmina Radzymin pozyskała 677.078,25 zł na projekt pn. ?Wzrost potencjału turystycznego gminy Radzymin poprzez adaptację na cele kulturalne zabytkowego Domku Administratora, znajdującego się w historycznym Parku Księżnej Eleonory Czartoryskiej?. Część środków zewnętrznych na budowę otoczenia Domku Ogrodnika pochodzi też z unijnego dofinansowania do projektu ?Zielony Radzymin?. Łączna kwota dofinansowania zewnętrznego do odbudowy Domku Ogrodnika wynosi ok. 1,1 mln zł.
Sam proces projektowania i odbudowy Domku Ogrodnika trwał od kwietnia 2018 r. do września 2019 r. i kosztował ok. 2,5 mln zł. Głównym wykonawcą był firma EL-BUD Stanisław Bereda z Radzymina, która realizowała inwestycję w modelu ?projektuj i buduj?.
Historia, kultura i kawiarnia
Parter i antresola Domku Ogrodnika będą służyły spotkaniom w kawiarni i wydarzeniom kulturalnym. Przyjazne, jasne wnętrza są ozdobione historycznymi grafikami i wyposażone w wygodne meble kawiarniane oraz niewielkie zaplecze. Przestrzeń na wydarzenia kulturalne, szczególnie w ciepłych miesiącach roku, znajdzie się również na otaczających Domek tarasach. Ich amfiteatralne ułożenie sprzyja organizacji koncertów, widowisk czy kina letniego, które będzie można oglądać także z innych części Parku Czartoryskiej, np. z drugiego brzegu parkowego stawu.
W części podziemnej Domku Ogrodnika mieści się przestrzeń muzealno-wystawiennicza z internetowymi info-kioskami, które prezentują historię Radzymina oraz przypominają postać i działalność ks. Eleonory Czartoryskiej. W gablotach będą prezentowane eksponaty i ciekawostki ze zbiorów gminnych oraz Towarzystwa Przyjaciół Radzymina. Znajdzie się tu również przestrzeń na niewielkie wystawy czasowe i lekcje historyczne. Ozdobą wnętrz są rekonstrukcje XVIII-wiecznych strojów oraz model pałacu ks. Eleonory Czartoryskiej, wykonany w nowoczesnej technologii druku 3D na podstawie makiety pałacu, którą kilka lat wcześniej skonstruowano zgodnie z zachowanymi rysunkami pałacu (oryginał makiety można obejrzeć w hallu nieodległej Szkoły Podstawowej nr 1 im. ppłk. pil. M. Pisarka).
Domek Ogrodnika jest przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami ? jest wyposażony w podjazdy i schodołaz, zaś info-kioski są przystosowane do używania przez osoby głuche lub niewidzące.
Zarządcą Domku Ogrodnika jest gminna instytucja kultury ? Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy Radzymin, która organizuje wydarzenia kulturalne na terenie gminy, a często miejscem tych imprez jest właśnie Park Czartoryskiej. Biblioteka i gmina poszukują obecnie operatora kawiarni, który realizowałby zarówno funkcję gastronomiczną obiektu, jak i wspierał działalność kulturalną na jego terenie.
Techniczne wyzwania rewitalizacji
Stan Domku Ogrodnika w momencie przystąpienia do prac budowlanych był bardzo zły, gdyż od lat 70-tych budynek popadał w ruinę, a wcześniej był wykorzystywany m.in. na cele mieszkalne. Widoczna była zaawansowana degradacja ścian, otworów okiennych, liczne pęknięcia i ubytki cegieł w sklepieniach. Podziemie wypełnione było gruzem i śmieciami. Do prac przystąpiono z intencją zachowania historycznej tkanki budynku, zgodnie z wytycznymi i pod ścisłym nadzorem Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Proces remontu i dostosowania zabytkowego budynku do nowych funkcji wymagał zastosowania złożonych technologii budowlanych, które wzmocniły i zabezpieczyły budynek. Wykonano wzmocnienie fundamentów, wylewając pod nimi betonowe podbicie. W celu zabezpieczenia konstrukcji ścian podczas prac spięto je klamrami z cięgnami w taki sposób, aby zachowały stabilność. Kolejną zastosowaną technologią była metoda Helifix, polegająca na wklejaniu w ściany prętów o specjalnym kształcie, wykonanych z austenitycznej stali. Technologia ta pozwoliła ?zszyć? pęknięcia i stworzyć dodatkowe belki w konstrukcjach murowych. Zabezpieczenie części podziemnej wykonano z zastosowaniem technologii iniekcji oraz szczelnej wanny, co chroni budynek przed wilgocią i przesiąkaniem wody. Metoda ta opiera się na zastosowaniu specjalnych żywic, betonu wodoszczelnego i zgrzewanej membrany.
Obiekt nie jest duży, jego powierzchnia użytkowa wynosi nieco ponad 180 m2 (piwnica 55 m2; parter 83 m2; poddasze 46,5 m2), lecz przestrzeni i funkcjonalności dodają mu tarasy i parkowe otoczenie. Prace projektowe i budowlane były wykonywane przez firmę EL-BUD pod nadzorem inspektora z firmy Wektor i pracowników Referatu Inwestycji Urzędu Miasta i Gminy Radzymin.
Plan rewitalizacji Parku Czartoryskiej w ramach projektu ?Zielony Radzymin?
W 2017 r. gmina Radzymin pozyskała rekordowe dofinansowanie unijne w wysokości blisko 14 mln zł na przebudowę parków na terenie gminy w konkursie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w ramach działań ?Poprawa jakości środowiska miejskiego Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 / Rozwój zieleni w miastach i ich obszarach funkcjonalnych?. Dofinansowanie przyznano m.in. na podstawie szczegółowej koncepcji rewitalizacji Parku Czartoryskiej, którą gmina opracowała w 2016 r. Oprócz Parku Czartoryskiej tereny zielone objęte dofinansowaniem to parki w centrum Radzymina na pl. T. Kościuszki i pl. Wolności oraz Park Pamięci przy ul. Polnej (dawny cmentarz ewangelicki).
Projekt rewitalizacji i przebudowy Parku Czartoryskiej jest gotowy, obecnie trwa proces pozyskiwania pozwolenia na budowę. Podobnie jak w przypadku Domku Ogrodnika, wszystkie prace projektowe podlegały stosownym uzgodnieniom z Mazowieckim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Według projektu w Parku Czartoryskiej powstaną trzy części funkcjonalne: wypoczynkowa, sportowo-rekreacyjna oraz wejściowa. W planach jest budowa nowych alejek, przestrzeni rekreacyjnej z nowoczesnym placem zabaw, siłownią zewnętrzną i przestrzenią sportową, dodatkowe aranżacje zieleni. W parkowej części wypoczynkowej najważniejszym elementem krajobrazowym pozostanie istniejący zbiornik wodny, który ma zostać oczyszczony oraz przebudowany.
Otwarcie Domku Ogrodnika dla publiczności 20 października 2019 r.
W najbliższą niedzielę, 20 października, Domek Ogrodnika będzie po raz pierwszy udostępniony szerokiej publiczności. Z tej okazji odbędzie się recital Dariusza Kordka, który przedstawi autorską interpretację polskich i zagranicznych przebojów z dawnych lat.