Wyobraźmy sobie sytuację, gdy pożyczamy komuś pieniądze, a gdy przychodzi dzień spłaty długu, słyszymy: „Nie oddam Ci, bo pożyczyłem te pieniądze komuś innemu”. Co w takiej sytuacji robić?
Kodeks cywilny stanowi: Gdy wskutek czynności dłużnika osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, wierzyciel może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną. Warunek: dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny. Podstawą do oceny, czy zachodzi pokrzywdzenie wierzyciela jest chwila, w której wierzyciel wystąpił z żądaniem uznania czynności za bezskuteczną, a nie chwila dokonania tej czynności. Nie każda czynność powodująca zmniejszenie majątku dłużnika może być uznana za krzywdzącą wierzyciela. Nie będzie ona miała takiego charakteru wówczas, gdy dłużnik w zamian za swoje świadczenie uzyskał ekwiwalent, który nadal znajduje się w jego majątku. Sam fakt dokonania przez dłużnika określonej czynności prawnej nie narusza żadnych praw wierzyciela, jeżeli może on zaspokoić swą wierzytelność z innego majątku dłużnika.
Jeżeli wskutek czynności dłużnika, osoba będąca z nim w bliskim stosunku uzyskała korzyść majątkową, domniemywa się, że osoba ta wiedziała, iż dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Stosunek bliskości może wynikać np. z utrzymywania stałych kontaktów handlowych.
Jeżeli wskutek czynności dokonanej przez dłużnika, osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, wierzyciel może żądać uznania czynności za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
Osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia na rzecz wierzyciela, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.
Nie można żądać uznania czynności dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli za bezskuteczną, po upływie pięciu lat od daty tej czynności.
Radek Wasilewski