Przed nami weekend majowy, a i wielkimi krokami zbliża się okres urlopowy. Dla większości to czas relaksu, wytchnienia, ale dla części z nas zmarnowany urlop. Zupełnie przypadkiem wpadła mi w rękę ciekawa uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19.11.2010 r. Dotyczyła odpowiedzialności organizatora turystyki za szkodę niemajątkową w postaci zmarnowanego urlopu.
Sprawa wyglądała w skrócie następująco: powodowie Anna S. i Szymon S. kupili w pozwanym biurze podróży udział w imprezie turystycznej w Egipcie w dniach od dnia 2 do dnia 9 października 2007 r. Zgodnie z umową, uczestnicy imprezy mieli mieszkać w Sharm El Sheikh, w dwuosobowym pokoju z pełnym wyżywieniem w czterogwiazdkowym (wg kategoryzacji egipskiej) hotelu ?P.R.?. Do obowiązków pozwanego należało także zapewnienie polskojęzycznego rezydenta. Po przylocie okazało się, że miejsce w hotelu nie zostało zarezerwowane, a próby kontaktu z rezydentem – zarówno w Egipcie, jak i w Polsce – nie powiodły się. Po wielogodzinnym oczekiwaniu, wieczorem, przewieziono powodów do hotelu ?S.G.T.C.? i zakwaterowano w pokoju o niższym niż przewidziany w umowie standardzie, na co dzień przeznaczonym dla pracowników obsługi hotelu. Pokój – położony w piwnicy – był zagrzybiony i brudny, z niewymienioną pościelą i widokiem na skarpę. Nazajutrz powodowie zostali przeniesieni do innego pokoju w tym hotelu, spełniającego wynikające z umowy standardy, lecz musieli w nim zamieszkać z dwojgiem innych, nieznanych im wcześniej uczestników imprezy, odbywających podróż poślubną. W pokoju, w którym mieszkali we czworo przez trzy doby, było jedno duże podwójne łóżko, kanapa i dostawka. Stworzone przez organizatora warunki nie gwarantowały intymności i spokoju.
Już w czasie trwania wycieczki powodowie składali żądając zwrotu 2/3 kosztów wycieczki oraz po 5.000 zł tytułem zadośćuczynienia. Wobec braku odpowiedzi, złożyli pozew o zapłatę na rzecz każdego powoda kwot po 1.260 zł tytułem odszkodowania oraz kwot po 3.500 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną naruszeniem ich dobra osobistego w postaci ?prawa do czerpania satysfakcji z zakupionej imprezy turystycznej? i ?udanego urlopu?. Sąd Rejonowy zasądził odszkodowanie, lecz zadośćuczynienia za nieudany urlop już nie. Sąd ten stwierdził, że prawo do udanego urlopu nie podlega ochronie jako dobro osobiste.
Wątpliwości powziął Sąd Okręgowy w wyniku wniesienia przez powodów apelacji i zadał pytanie prawne Sądowi Najwyższemu. Ten zbadał sprawę i orzekł, że ?utrata przyjemności z wakacji?, ?utracony wypoczynek? lub ?zmarnowany (stracony) urlop? stanowi szkodę niemajątkową po stronie urlopowiczów, którym przysługuje ochrona prawna. Sąd Najwyższy nie podzielił co prawda zapatrywania, iż prawo do niezakłóconego odpoczynku stanowi dobro osobiste, jednakże urlopowicz może żądać odszkodowania za szkodę niemajątkową na podstawie art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych. Zgodnie z tym przepisem organizator turystyki odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy o świadczenie usług turystycznych, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest spowodowane wyłącznie działaniem lub zaniechaniem klienta; działaniem lub zaniechaniem osób trzecich, nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli tych działań lub zaniechań nie można było przewidzieć ani uniknąć, albo siłą wyższą. Na tej podstawie mamy więc do czynienia z samodzielną, autonomiczną podstawą odpowiedzialności umownej, zakorzenionej w regulacji prawa unijnego.
Jak stwierdził SN omawiany przepis dopuszcza zasądzenie zadośćuczynienia z tytułu odpowiedzialności kontraktowej, co odpowiada także współczesnym tendencjom rozwoju prawa cywilnego. Także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 12 marca 2002 r., S. Leitner v. TUI Deutschland GmbH, nr C-168/00 (EurLex nr 62000J0168), stwierdził, że pojęciem szkody należy obejmować także uszczerbek niemajątkowy w postaci utraty przyjemności wypoczynku (the loss of enjoyment of the holiday), a konsumentowi przysługuje prawo do odszkodowania za uszczerbek niemajątkowy poniesiony na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez organizatora imprezy turystycznej.
radca prawny
Mariusz Astasiewicz
?Kancelaria Radcy Prawnego
ul. Wojska Polskiego 1 lok. 1.05
05-091 Ząbki
tel. 694 315 734