Co do zasady małżonkowie wstępując w związek małżeński, o ile inaczej nie postanowili, będą pozostawać w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej. Istnieją trzy typy ustrojów majątkowych między małżonkami: ustawowy, umowny i przymusowy. Ustrój ustawowy zachodzi właśnie wtedy, gdy małżonkowie nie zawarli tzw. intercyzy, a Sąd nie ustanowił ustroju przymusowego. Przymusowy ustrój majątkowy jest rozdzielnością majątkową, która nie jest skutkiem intercyzy, lecz innych zdarzeń. Powstaje on na podstawie orzeczenia sądu na wniosek, ale także w razie ubezwłasnowolnienia lub ogłoszenia upadłości jednego z małżonków.
Wspólność majątkowa obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Wspólność ta ustaje z chwilą śmierci jednego z małżonków, ale i z chwilą prawomocnego orzeczenia rozwodu, czy ? co istotne- separacji.
Zdarzają się sytuacje, w których Sąd może ? w wyjątkowych wypadkach ? orzec rozdzielność majątkową z datą wsteczną i to pomimo, że małżonkowie nadal pozostają w związku małżeńskim. Ustawa nie precyzuje pojęcia ?wyjątkowy wypadek?, dopiero Sąd na etapie postępowania bada, czy podane przez wnioskodawcę powody są wystarczające, aby orzec o rozdzielności.
Do najczęstszych podstaw takiego żądania należy faktyczna separacja małżonków, gdy jedno wyprowadziło się i małżeństwo pozostaje tylko na papierze, ale pozew do sądu należy uzasadnić dobitniej. Ostatnio Sąd Okręgowy w Łomży w wyroku z 1.02.2017 r. sygn. akt I Ca 423/16 orzekł, że strach przed tym, że małżonek podczas separacji mógł zaciągać zobowiązania finansowe, nie wystarczy do ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną. Zatem nie jest ważnym powodem sama możliwość powstania przyszłych długów związanych z działalnością jednego z małżonków
Co do zasady rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Małżonek żądający orzeczenia przez sąd rozdzielności majątkowej z datą wsteczną musi wytoczyć pozew przeciwko małżonkowi, podlega on opłacie sądowej 200 zł.
Pozew trzeba uzasadniać tym, iż zachodzą ważne powody, przez które należy rozumieć sytuacje zagrażające interesowi majątkowemu jednego z małżonków. Często są to hulaszczy tryb życia, narkomania, alkoholizm, brak kontaktu z małżonkiem i niemożność nadzorowania jego aktywności finansowej. Kluczowe jest dobro rodziny, możliwość wspólnego decydowania o majątku wspólnym, gdy nieporozumienia między małżonkami uniemożliwiają lub znacznie utrudniają zarząd tym majątkiem.
Sąd w postępowaniu będzie badał, czy wskutek orzeczenia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną nie ucierpi Skarb Państwa, przez co warto zadbać o uzyskanie zaświadczeń z Urzędu Skarbowego o braku zaległości podatkowych obu małżonków. W postępowaniu też może brać udział Prokurator, może on przyłączać się do postępowania po jednej ze stron. Prokurator też może wytoczyć powództwo na rzecz jednego z małżonków. Pozew należy wnieść do sądu, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie wspólne zamieszkanie, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze stale przebywa. W przeciwnym razie przed Sąd właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego.
radca prawny
Mariusz Astasiewicz
?Kancelaria Radcy Prawnego
ul. Wojska Polskiego 1 lok. 1.05
05-091 Ząbki
tel. 694 315 734