Jak wszystkim dobrze wiadomo, o ile spadek nabywa się z chwilą otwarcia spadku, o tyle trzeba jeszcze ten fakt zalegalizować w odpowiedni sposób, aby móc wykazać to, że się jest spadkobiercą. Służą ku temu postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia. Te akty potwierdzają, że dana osoba lub dane osoby (także firmy!) są spadkobiercami. Aby uzyskać postanowienie o nabyciu spadku należy złożyć stosowny wniosek do sądu rejonowego ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Z kolei, gdy jesteśmy w stanie uzbierać wszystkich spadkobierców i nie ma sporu, udajemy się do notariusza, który sporządza protokół i akt poświadczenia dziedziczenia.
Te akty to absolutna podstawa dalszych czynności, zmierzających do objęcia spadku, chociaż postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku można również przeprowadzić w ramach działu spadku, czyli dzielenia tego, co się odziedziczyło.
Jednak akty te, choć przesądzają kto i w jakiej części dziedziczy po zmarłym, nie są trwałe i mogą podlegać uchyleniu bądź zmianom ? w zależności od konkretnej sytuacji, np. gdy okaże się, że został odnaleziony testament lub inny spadkobierca.
Bywa tak, że dana osoba zaginie i nieodnaleziona zostaje przez sąd uznana za zmarłego w specjalnym postępowaniu. Wówczas przyjmuje się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
Może się też zdarzyć, że sąd postanowieniem stwierdzi zgon danej osoby, gdy śmierć tej osoby jest niewątpliwa, a nie został sporządzony akt zgonu.
I cóż, gdy przeprowadzimy już postępowanie spadkowe po osobie uznanej za zmarłego, bądź wobec której stwierdzono zgon, to jednak życie dostarczając wielu niespodzianek może nas zaskoczyć odnalezieniem się zaginionej osoby. Co wtedy?
Wówczas wobec uchylenia przez sąd postanowienia o uznaniu tej osoby za zmarłą lub o stwierdzeniu jej zgonu, sąd spadku z urzędu uchyli postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku albo akt poświadczenia dziedziczenia.
Natomiast, gdy odnajdzie się testament, w którym testator powołał do spadku kogo innego albo odnajdzie się inny jeszcze spadkobierca (np. daleka ciotka z USA), wówczas trzeba się liczyć z tym, że sąd na wniosek zainteresowanego uchyli lub zmieni prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku (lub odpowiednio akt poświadczenia dziedziczenia). Jeżeli wniosek chce złożyć osoba, która była uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia spadkowego, gdy żądanie to opiera na podstawie, której nie mogła- z różnych względów – powołać w tym postępowaniu, zaś wniosek o zmianę musi złożyć przed upływem roku od dnia, w którym osoba ta uzyskała tę możność.
Gdy zostanie przeprowadzony dowód, że spadek w całości lub w części nabyła inna osoba niż wskazana w prawomocnym postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd spadku, zmieniając to postanowienie, stwierdzi nabycie spadku zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym.
Ciekawa również jest sytuacja, w której spadkobiercy przyjmują spadek, a następnie go zbywają osobie trzeciej nie będącej spadkobiercą, co jest przecież dopuszczalne. Spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego. Czyni się to zwyczajnie w formie umowy sprzedaży, zamiany, czy darowizny, a to w formie aktu notarialnego.
Wówczas osoba, która nabyła spadek, bądź udział w tym spadku jest uprawniona do tego, aby złożyć w sądzie spadku wniosek o zmianę prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Wówczas Sąd zmienia ?rozkład? spadkobierców, zaś jeśli nabywca uzyskał cały spadek, to sąd w postanowieniu stwierdza, że spadek w całości przypadł nabywcy.
radca prawny
Mariusz Astasiewicz
?Kancelaria Radcy Prawnego
ul. Wojska Polskiego 1 lok. 1.05
05-091 Ząbki
tel. 694 315 734