Gruźlica płuc – choroba, o której warto pamiętać

Ocenia się, że około 70 proc. populacji miało kontakt z prątkami gruźlicy, jednak wniknięcie prątków do organizmu nie jest jednoznaczne z zachorowaniem na tę chorobę. W transmisji choroby wyróżniamy – zakażenie, zarażenie, zachorowanie.

Przebieg ten uzależniony jest bowiem od wielu czynników indywidualnych, między innymi: stanu układu odpornościowego, wieku oraz uwarunkowań genetycznych.
W ubiegłym roku w Poradni Chorób Płuc i Gruźlicy Centrum PRO-MED zarejestrowane były 33 nowe przypadki gruźlicy, głównie z terenu powiatu wołomińskiego. W poniższym tekście zajmę się najczęstszą postacią gruźlicy – gruźlicą płuc.

Początkowo choroba przebiega bezobjawowo, jednak z czasem pojawiają się symptomy takie jak:

• kaszel, któremu towarzyszy odksztuszanie ropnej żółto – zielonej wydzieliny
•  utrata wagi
•  nocne poty
•  stany gorączkowe
•  osłabienie
•  szybkie męczenie
•  duszność – tj. uczucie braku powietrza.

Gruźlica płuc to choroba, którą najłatwiej zarazić oddychając tym samym powietrzem co nie lecząca się osoba chora. Człowiek taki kichając lub kaszląc uwalnia prątki gruźlicy, które unosząc się w powietrzu, w sposób bezpośredni lub pośredni – zasychając w tzw. jądra kropelek, stanowią niebezpieczeństwo dla innych osób. Szacuje się, iż jeden prątkujący chory nie poddany leczeniu, może w ciągu roku zarazić nawet 20 osób.

Aby uznać, że osoba ma podwyższone ryzyko zarażenia się gruźlicą, należy stwierdzić, czy czas przebywania z nią był epidemiologicznie znamienny. Za taki czas w przybliżeniu można uznać wspólne przebywanie z chorym lub w jego pomieszczeniu powyżej 8 godz. / dobę. Tak więc, epizodyczny kontakt z osobą chorą np. w autobusie lub kinie nie ma znaczenia w epidemiologii gruźlicy. Czynniki sprzyjające zachorowaniu:

• obniżona odporność
•  choroby takie jak : cukrzyca, pylica, alkoholizm, niedożywienie.

Rozpoznawanie:

Pacjent, obserwujący u siebie niepokojące w/w objawy, powinien zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, który może zlecić wykonanie badania RTG klatki piersiowej. Następnie, jeżeli podejrzenie jest bardziej prawdopodobne, kieruje go do poradni chorób płuc i gruźlicy, która zleca badania odksztuszanej wydzieliny, bądź z uwagi na ryzyko epidemiologiczne, samodzielnie kieruje chorego do szpitala o profilu ftyzjatrycznym np. w Otwocku.

Wykonywanie próby tuberkulinowej aktualnie nie uważa się za istotny element diagnostyczny.

Leczenie

Światowa Organizacja Zdrowia opracowała nowoczesną strategię walki z gruźlicą. Do jej podstawowych założeń należą: zaangażowanie przedstawicieli służby zdrowia na wszystkich szczeblach administracyjnych w zwalczanie gruźlicy, opracowanie programu określającego główne etapy oraz harmonogram działań, zapewnienie stałego, bezpłatnego dostępu do lekarstw, monitorowanie wyników leczenia.

Leczenie gruźlicy jest bardzo skuteczne i w 99% procentach przypadków dochodzi do pełnego wyleczenia, przy czym bardzo ważne jest ścisłe przestrzeganie zasad terapii. Zwykle trwa ona około 6 miesięcy, chory przyjmuje kombinacje różnych, zazwyczaj dwóch lub trzech leków przeciwprątkowych. Niestety czasami kuracja niesie ze sobą skutki uboczne takie jak: uszkodzenia wątroby, nerek, słuchu, wzroku, zaburzenia żołądkowo – jelitowe, podrażnienia skóry.

Opiekę nad pacjentem w okresie 3 lat sprawuje poradnia chorób płuc i gruźlicy, która zleca okresowo badania kontrolne tj. prześwietlenie kl. piersiowej oraz badanie plwociny. Ocenia ona również stopień uszkodzenia układu oddechowego przez gruźlicę wnioskując w wybranych przypadkach o przyznanie grupy inwalidzkiej.

Profilaktyka:

Chcąc uniknąć rozprzestrzeniania się choroby należy zadbać o jak najskuteczniejsze i najwcześniejsze diagnozowanie, które umożliwi szybkie podjęcie skutecznego leczenia. Wdrożone leczenie powinno być prowadzone przez przewidziany okres z zachowaniem należytej staranności. Tylko osoby, które miały istotny epidemiologicznie, wyżej opisany kontakt z chorym, powinny wykonać kontrolne badanie radiologicznie kl. piersiowej. Jeżeli wśród nich są dzieci, zalecam kontrolę w poradni chorób płuc i gruźlicy dla dzieci, która podejmie odpowiednie działania.

Specjalista Chorób Płuc dr. Piotr Piskorz
Centrum Medyczne PRO-MED
Wołomin Al. AK 64/13 tel. (022) 499-80-70
Wołomin ul. Mieszka I 16 tel. (022) 776-50-60
Kobyłka ul. Załuskiego 86 tel. (022)-786040-00
www.promed.net.pl