Zgodnie z zapowiedzią, w tym tygodniu proponuję analizę stalkingu, przestępstwa nowego w prawie, a funkcjonującego w życiu społecznym wiele już dekad.
Zgodnie z zapowiedzią, w tym tygodniu proponuję analizę stalkingu, przestępstwa nowego w prawie, a funkcjonującego w życiu społecznym wiele już dekad.
Czymże jest stalking? Odpowiedź na to pytanie wynika już z samej nazwy, bowiem po angielsku ?stalk? znaczy polować, czaić się, skradać, jak na zwierzynę. W istocie więc chodzi o przestępstwo polegające na uporczywym nękaniu innej osoby lub osoby najbliższej, wzbudzające u ofiary uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie naruszające jej prywatność.
Jest to z pewnością problem społeczny wiążący się z rozwojem mediów, technik komunikacji, w tym Internetu. Dotychczas ? głównie w USA i na Zachodzie ? ofiarami stalkerów padały osoby publiczne, znane, celebryci, jak aktorzy, czy piosenkarze. W USA najbardziej znany przypadek stalkingu dotyczył aktorki Jody Foster i jej zagorzałego fana Johna Hincley?a, który ostatecznie trafił do szpitala psychiatrycznego, czyniąc jednak spore spustoszenie w życiu wewnętrznym celebrytki.
W Polsce głośnym echem odbił się przypadek młodej pani stomatolog, w której szaleńczo zakochał się pacjent. Prześladował ją, nękał, telefonował, pisał, czekał pod przychodnią, wyznawał miłość. Ostatecznie sprawca usłyszał wyrok, ofiara zaś doznała ogromu cierpień.
Przestępstwo stalkingu wprowadzone zostało do polskiego kodeksu karnego w czerwcu 2011 r., a już na etapie prac przygotowawczych nad ustawą sporządzony na zlecenie Ministerstwa Sprawiedliwości raport przedstawiał zatrważające dane, iż co najmniej 12 % Polaków stało się w ofiarami tego przestępstwa (red. A. Siemaszko, ?Stalking w Polsce. Rozmiary – Formy – Skutki”, Archiwum Kryminologii, tom XXXII/2010, s. 47).
Problem, który dotychczas dotykał tysięcy osób, będąc w pewnym sensie nienamacalny, zyskał ramy prawne i stworzył ofiarom instrumenty obrony. Każdy z nas może paść ofiarą stalkera, który z pobudek emocjonalnych wedrze się w naszą prywatność i spustoszy życie. Do najczęstszych form nękania zalicza się: rozpowszechnianie oszczerstw, kłamstw, plotek; nawiązywanie kontaktów za pomocą osoby trzeciej; wypytywanie znajomych; użycie groźby lub szantażu; częste, głuche, obsceniczne, nocne telefony; grożenie lub zaczepianie rodziny lub przyjaciół; niechciane listy, e-maile, SMS-y; śledzenie; zniszczenie rzeczy; użycie przemocy; dotykanie, chwytanie, przytulanie się, całowanie; pozostawianie wiadomości pod drzwiami; włamanie/usiłowanie do domu lub samochodu; robienie ofierze zdjęć bez zgody; przesyłanie; niechcianych przedmiotów; napadnięcie na członka rodziny i przyjaciół, usiłowanie/włamanie do ich domu lub samochodu; dręczenie zwierzęcia ofiary; zamieszczanie zdjęć i komentarzy w Internecie; zamawianie na koszt ofiary niechcianych towarów i usług; zamieszczanie zdjęć w miejscu publicznym; usiłowanie zgwałcenia.
Spektrum form prześladowania ofiary jest więc ogromne, przy czym pamiętać należy, że przeważnie prześladowanie posiada podłoże emocjonalne i wynika ze zranionych uczuć, odrzuconej miłości, zerwanych więzi, wyimaginowanej miłości. Jeśli chodzi o profil sprawcy, jest to przeważnie osoba nieśmiała, o zaniżonym poczuciu własnej wartości, cechująca się zaburzeniami osobowości.
Niektórzy wywodzą, że stalking idzie zarzucić także firmom windykacyjnym dochodzącym zapłaty, ale osobiście się z tym nie zgadzam, choć jak najbardziej w grę może wchodzić nękanie przez wynajmującego lokal, czy właścicieli kamienicy wobec lokatorów. Taki przypadek był już rozpoznawany przez poznański Sąd, wobec oskarżonych nękających lokatorów kilku kamienic, gdzie pod pozorem przeprowadzenia prac ogólnobudowlanych w kamienicy odłączali mieszkańcom prąd i wodę, przewiercali stropy i celowo zalewali mieszkania.
Ten nowy typ przestępstwa wobec rozwoju Internetu, portali społecznościowych, forów wymiany myśli podlega ciągłym przeobrażeniom, jednakże należy pamiętać, że nie jesteśmy bezradni wobec nowych zagrożeń.
Dlatego też przygotowałem cykl artykułów o stalkingu, rozpoczęty niniejszym tekstem, w którym zapoznam Państwa z podstawowymi znamionami tego przestępstwa (w przyszłym tygodniu); w jaki sposób sformułować wniosek o ściganie przestępstwa, pozew o ochronę dóbr osobistych (za dwa tygodnie) oraz gdzie szukać pomocy (za trzy tygodnie).
Serdecznie Państwa zapraszam do lektury.
radca prawny
Mariusz Astasiewicz