Rocznie odnotowuje się ok. 10 tyś. zachorowań na nowotwory krwi ?Białaczki?. Jedną z metod leczenia jest przeszczep szpiku kostnego. Dzięki szybkiemu rozwojowi medycyny w dziedzinie transplantologii, leczenie poprzez przeszczep szpiku stało się powszechnie uznaną metodą leczenia tych chorób.Wyróżniamy trzy rodzaje przeszczepów: transplantację autologiczną – polegającą na pobraniu, przechowaniu i następowym przeszczepieniu własnego odpowiednio przygotowanego szpiku. Czyni się to dla osłony komórek krwiotwórczych w czasie chemioterapii transplantację izogeniczną – polegającą na przeniesieniu szpiku między osobnikami identycznymi genetycznie np. pomiędzy bliźniętami jednojajowymi ? transplantację allogeniczną – polegającą na przeniesieniu szpiku od dawcy różnego genetycznie od biorcy, ale dobranego pod względem cech decydujących o powodzeniu zabiegu tj. pod względem HLA (human leukocyte antigens – antygenów zgodności tkankowej).
Często można się spotkać w różnych opracowaniach głownie z pierwszym i trzecim rodzajem. Wśród rodzeństwa prawdopodobieństwo znalezienia dawcy wynosi 25%. Aby przeszczep był możliwy, musi występować zgodność antygenów transplantacyjnych HLA pomiędzy dawcą a biorcą. Antygeny HLA poszczególnych ludzi różnią się między sobą prawie tak samo jak linie papilarne. Jednak niektóre kombinacje powtarzają się.
Dawców Szpiku Kostnego poszukuje się w światowym rejestrze (BMDW – Bone Marrow Donors Worldwide) do którego należy również rejestr Fundacji Przeciwko Leukemii.
Co zrobić aby zostać dawcą
Przede wszystkim należy pamietać: ? dawstwo szpiku jest honorowe ? do rejestru ALF PL3(Fundacji) zapisujemy zdrowych ludzi w wieku 18 – 40 lat ? oddanie szpiku nie zagraża zdrowiu, bo szpik szybko się regeneruje(7-14 dni) ? pobrania dokonuje się z: kości talerza biodrowego (w narkozie) lub z krwi (bez potrzeby znieczulania)
? aby zostać kandydatem na dawcę i zostać zarejestrowanym w rejestrze dawców szpiku, wystarczy oddać 10 ml krwi ? w rejestrze ALF PL3 przy Fundacji Przeciwko Leukemii mniej więcej co 70 kandydat zostaje dawcą ? rejestracja i sam przeszczep NIC nie kosztuje dawcę
Aby zostać dawcą
Wystarczy przyjść 1 sierpnia, na Plac 3-go Maja w Wołominie; wypełnić krotki kwestionariusz w którym podajemy głownie swoje dane tele-adresowa, które maja ułatwić w przypadku trafienia kontakt z przyszłym dawcą, a także wypełniamy krótką ankietę dotyczącą naszego zdrowia. Następnie oddajemy 10 ml krwi, która jest badana pod kątem antygenów transplantacyjnych.
Co dalej
? Dane antygenowe kandydata na dawcę wprowadzane są do komputerowej bazy danych i przesyłane do światowego rejestru dawców BMDW. Odtąd są one dostępne w trakcie poszukiwania dawcy dla dowolnego chorego na świecie.
? W przypadku stwierdzenia zgodności chorego i kandydata na dawcę, jest on proszony o oddanie kolejnych 10 ml krwi do dalszych badań HLA i 10 ml do badań wirusologicznych.
? Bardzo szczegółowe badania krwi zarówno kandydata na dawcę, jak i biorcy mają na celu potwierdzenie zgodności antygenowej między nimi oraz wykluczenie obecności wirusów, które mogłyby uniemożliwić przeszczepienie.
? W przypadku całkowitej lub wystarczającej zgodności, przedstawia się kandydatowi na dawcę szczegółową procedurę pobrania szpiku oraz wyjaśnia ewentualne wątpliwości.
W tym momencie kandydat podejmuje ostateczną decyzję o oddaniu, bądź nie, swojego szpiku choremu.
? Po podjęciu decyzji na tak, kilka tygodni przed planowaną transplantacją, dawcy pobiera się krew do autotransfuzji. Będzie ona mu podana z powrotem w trakcie pobrania szpiku.
? Szpik pobiera się na 2 sposoby: – z talerza kości biodrowej. Pobranie odbywa się w znieczuleniu ogólnym tak, że dawca nie odczuwa bólu, a na ciele nie pozostają widoczne żadne trwałe ślady; – pobranie szpiku metodą separacji komórek z krwi obwodowej, po uprzednim podaniu dawcy czynnika wzrostu.
Wybór metody pobrania następuje po uzgodnieniu z dawcą.
? Szpik pobrany od dawcy zostaje podany pacjentowi do żyły głównej. Jest to zabieg technicznie zbliżony do transfuzji krwi.
Na świecie dokonano do tej pory kilkaset tysięcy pobrań szpiku do celów przeszczepienia i podobną liczbę pobrań komórek macierzystych z krwi obwodowej, co oznacza, że są to zabiegi bezpieczne i nie stanowią istotnego zagrożenia dla zdrowia i życia dawcy.
Pobranie szpiku odbywa się jedynie w upoważnionych Ośrodkach Transplantacji Szpiku według dokładnie określonych medycznych kryteriów. Należy jednak mieć na uwadze, że pobranie szpiku wykonywane jest w ogólnym znieczuleniu, które wiąże się z minimalnym ryzykiem. Po pobraniu u dawcy występować może przez kilka dni bolesność w miejscach wkłuć, oraz w sporadycznych przypadkach mdłości związane z przebyciem znieczulenia ogólnego. Dawca przed zabiegiem jest dokładnie informowany przez lekarza o przebiegu procedury, przygotowaniu do zabiegu, samopoczuciu po zabiegu i ewentualnie mogących wystąpić skutkach ubocznych po znieczuleniu ogólnym.
Podczas zabiegu pobierany jest szpik w ilości od paruset mililitrów nawet do 1 litra. Ilość ta uzależniona jest od masy ciała biorcy, lecz nigdy nie może być większa niż 25 ml szpiku na kilogram masy dawcy, co stanowi górne ograniczenie objętości pobieranego szpiku. Komórki szpiku mają duże możliwości regeneracyjne – dzięki komórkom macierzystym i ich zdolnościom podziałowym dochodzi do całkowitego odtworzenia ubytku w pobranej tkance szpikowej w ciągu zaledwie kilku tygodni. Oddanie szpiku dla niespokrewnionego biorcy jest anonimowe i nieodpłatne.
Pobranie komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej składa się z dwóch etapów. Najpierw na ogół przez pięć dni dawca przyjmuje zastrzyki z leku, który mobilizuje komórki macierzyste ze szpiku do krwi obwodowej. Następnie w dniu zabiegu jest on na kilka godzin podłączany do tzw. aparatu do cytoaferezy, w którym na specjalnych filtrach zostają wyizolowane komórki macierzyste. Jest to ten sam aparat, który w stacjach krwiodawstwa wykorzystywany jest np. do pobierania płytek krwi od dawców. W skrócie zabieg wygląda tak, że dawca leży lub siedzi na specjalnym fotelu i ma założone dwa wkłucia do żył. Od jednego wkłucia krew płynie drenem do aparatu, w którym oddzielane są z niej krwiotwórcze komórki macierzyste. Drugim drenem do drugiego wkłucia ta sama krew wraca do dawcy, ale pozbawiona komórek macierzystych. Zabieg nie wymaga pozostania w szpitalu i dawca może się po jego zakończeniu udać do domu.
(źródło : www.mz.gov.pl)