Kilka słów o medycynie sportowej

Medycyna sportowa definiowana jest jako ?medycyna aktywności ruchowej?; jej podstawowym elementem są działania profilaktyczne polegające na kwalifikacji do uprawiania danej dyscypliny sportu oraz kontroli jej wpływu na organizm sportowca.

Kwalifikacja do udziału w zajęciach wychowania fizycznego, sportu szkolnego i rekreacyjnego uprawiania sportu należy do obowiązków lekarza rodzinnego. W przypadku zawodników amatorsko uprawiających sport w klubach sportowych orzeczenie może wydać jedynie lekarz specjalista medycyny sportowej lub lekarz posiadający certyfikat Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej na podstawie przeprowadzonego osobiście badania oraz konsultacji i badań dodatkowych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22.12.2004r. określa, że w przypadku dzieci i młodzieży do 21. roku życia posiadających licencję na amatorskie uprawianie sportu istnieje obowiązek przeprowadzania badań wstepnych i okresowych co 6 miesięcy, a w przypadku osób, które doznały urazów sportowych -przede wszystkim urazu głowy lub utraty przytomności -również badań kontrolnych.
Zakres koniecznych badań oraz częstość ich wykonywania określa załącznik do powyższego rozporządzenia. Badania wstępne dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia , ubiegających się o przyznanie licencji na amatorskie uprawianie określonej dyscypliny sportu obejmują: pomiary antropometryczne; ogólne badanie lekarskie; badanie ortopedyczne; próbę wysiłkową; przegląd stomatologiczny; badanie EKG; badanie ogólne moczu, OB, morfologię krwi z rozmazem; konsultację laryngologiczną; konsultację neurologiczną.
W wybranych dyscyplinach sportu zakres badań jest dodatkowo rozszerzony o: konsultację neurologiczną i badanie EEG – przed dopuszczeniem do udziału w treningach i zajęciach specjalistycznych w boksie, kick boxingu, dalekowschodnich sportach walki, płetwonurkowaniu, skokach spadochronowych i lotniarstwie – powtarzamy je co 2 lata; badanie radiologiczne szyjnego odcinka kręgosłupa – w przypadku judo i zapasów – powtarzamy co 2 lata; badanie radiologiczne lędżwiowego odcinka kręgosłupa – w przypadku podnoszenia ciężarów – powtarzamy co 2 lata; oznaczenie poziomu cukru we krwi – w odniesieniu do uprawiajacych płetwonurkowanie, skoki spadochronowe, sporty lotniarskie i motorowe – powtarzamy co rok; badanie spirometryczne – w przypadku płetwonurkowania – powtarzamy co roku konsultację psychologiczną- przed dopuszczeniem do treningów w przypadku skoków spadochronowych oraz sportów lotniarskich.
Przeprowadzając badania wstępne należy brać pod uwagę następujące kategorie wiekowe umożliwiające rozpoczęcie treningów i uprawianie określonych dyscyplin sportu: – do ukończenia 6. roku życia – wszelkie dyscypliny oparte na naturalnych formach ruchu, w postaci gier i zabaw ruchowych; – od rozpoczęcia 7. roku życia – dyscypliny sportu oparte na naturalnych formach ruchu, kształtujące koordynację ruchu, nie przeciążające wybiórczo narządu ruchu; – od rozpoczęcia 9. roku życia – dyscypliny sportu kształtujące oprócz zwinności także szybkośc i dynamikę ruchu; – od rozpoczęcia 11. roku życia – dyscypliny sportu kształtujące wytrzymałość i siłę; – od rozpoczęcia 14. roku życia – dyscypliny polegające na wprowadzeniu w pełnym zakresie treningu wytrzymałościowego; – od rozpoczęcia 18. roku życia – dyscypliny sportu polegające na wprowadzeniu statycznych ćwiczeń siłowych.
Ze względu na szeroki zakres badań wstępnych wymagają one kilkukrotnej wizyty w Poradni Medycyny Sportowej, dlatego do badań zawodników należy przystąpić z wyprzedzeniem przed rozpoczęciem treningów, a nie tuż przed udziałem w zawodach. Podstawowym elementem diagnostyki jest badanie ogólnolekarskie, obejmujące wywiad, czyli rozmowę z pacjentem,często bardzo drobiazgową; w przypadku sportowców poniżej 16. roku życia konieczna jest obecność opiekuna prawnego.
Orzeczenie w zakresie medycyny sportowej jest świadczeniem bezpłatnym na podstawie skierowania od lekarza POZ do Poradni Medycyny Sportowej jedynie dla dzieci i młodzieży do lat 21, posiadających lub deklarujących wystąpienie o przyznanie licencji odpowiedniego związku sportowego.
W chwili obecnej w powiecie wołomińskim tylko jedna Poradnia Medycyny Sportowej świadczy usługi na podstawie kontraktu z NFZ – jest to Miejski Ośrodek Zdrowia w Zielonce, ul. Mickiewicza 18. Trwają intensywne starania mające na celu podpisanie kontraktu również przez inne ZOZ-y na terenie Wołomina. Można powiedzieć, że wtedy stalibyśmy się potęgą na skalę Mazowsza w tej jakże potrzebnej dziedzinie- zgodnie z danymi dostępnymi na stronie Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej (www.ptms.org.pl )w żadnym z sąsiednich powiatów nie działają takie poradnie.

lek. Michał
Kundziołka