dr. Ryszard Stańczak
Przerost prostaty to najczęstsza choroba gruczołu krokowego i jedna z najczęstszych chorób mężczyzn po 40 roku życia. U ponad połowy z nich po 50 – tce dochodzi do łagodnego rozrostu gruczołu, zaś 80-cio latków zmiany obserwuje się już u ponad 90% mężczyzn.
Istota choroby to powiększanie się gruczołu krokowego, które jest przyczyną nasilających się, dokuczliwych dolegliwości w oddawaniu moczu. Z czasem dochodzi do pogorszenia jakości życia dotkniętego tymi objawami mężczyzny. Przeszkoda w oddawaniu moczu doprowadzić może do niekorzystnych następstw w obrębie dróg moczowych (głównie pęcherza i nerek).
Powody prostaty
Czynnikiem niezbędnym do powstania choroby jest starzenie się organizmu i czynność hormonalna jąder. Istotną rolę odgrywają zaburzenia w równowadze hormonalnej ustroju, do których dochodzi w wieku starszym. Stopniowe wyczerpywanie się czynności hormonalnej jąder powoduje względną przewagę hormonów żeńskich. Te pobudzają rozrost komórek podścieliska, które stymuluje rozrost części gruczołowej. Powoduje to wzrost masy prostaty, czyli jej łagodny przerost, który jest naturalną konsekwencją starzenia się organizmu. Poza wiekiem i czynnikami hormonalnymi częstość występowania gruczolaka prostaty może być związana z rasą. Sposób odżywiania jest ma również wpyw na rozwój tej choroby. Niektóre produkty, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego, przyspieszają rozwój choroby, inne, głównie roślinne, spowalniają nadmierny rozrost tkanki stercza. Powiększenie objętości prostaty spowodowane jest wzrostem liczby komórek gruczołowych oraz włókien mięśniowych w jego obrębie. Są to komórki prawidłowe, nie mające charakteru nowotworowego złośliwego. Łagodny rozrost stercza nie jest więc nowotworem złośliwym. Gruczolak stercza rozrasta się w strefie bezpośrednio otaczającej cewkę moczową. Powiększając się wywiera z jednej strony ucisk na cewkę, z drugiej zaś odpycha na zewnątrz pozostały miąższ prostat), tworząc z niej rozpłaszczoną warstwę tkankową otaczającą gruczolak – tzw. „torebkę chirurgiczną”.
Ryzyko pooperacyjne
Ta właśnie obwodowa część prostaty pozostaje po chirurgicznym usunięciu gruczolaka stercza. Ona jest też najczęściej punktem wyjścia raka. Tak więc, chirurgiczne usunięcie gruczolaka prostaty nie wyklucza możliwości powstania nowotworu złośliwego tego narządu. Wzrastająca częstość występowania łagodnego przerostu stercza związana jest z wydłużaniem się życia mężczyzn. Częstsze rozpoznawanie tej choroby wynika z większej dostępność usług medycznych (m.in. badania przesiewowe), promowania zasad zdrowego życia, wreszcie podniesienia się stopnia świadomości zdrowotnej społeczeństwa. Badania epidemiologiczne wykazały, że jedynie 10% mężczyzn w wieku 50 – 80 lat nie ma zaburzeń w oddawaniu moczu, zaś ponad 30% zgłasza występowanie umiarkowanych, bądź znacznie nasilonych objawów związanych z łagodnym przerostem gruczołu krokowego. Zapadalność dochodzi do 60% u mężczyzn ponad 70-letnich i do 90% mężczyzn w wieku ponad 80 lat.
W Polsce objawy łagodnego rozrostu gruczołu krokowego dotyczą ponad 2 milionów mężczyzn i prowadzą do pogorszenia jakości życia u co najmniej 50% dotkniętych nimi osób. Do leczenia chirurgicznego z powodu gruczolaka prostaty zakwalifikowanych zostaje niecałe 10% chorych.
Zdrowotne uciążliwości
Powiększająca się prostata wywiera ucisk na cewkę moczową, zwęża jej światło i powoduje utrudnienie oddawania moczu. Występują objawy tzw. przeszkody podpęcherzowej. Pęcherz stara się pokonać tę przeszkodę – jego mięśniowa ściana grubieje, przerasta. Z czasem, w miarę rozwoju choroby te możliwości kompensacyjne pęcherza wyczerpują się – nie może się on całkowicie opróżnić, zalega w nim mocz.. Sprzyja to zakażeniu dróg moczowych oraz powstawaniu kamieni w pęcherzu. Wreszcie utrata kurczliwości ściany pęcherza może doprowadzić do stałego wyciekania moczu z przepełnionego pęcherza.
Ciąg dalszy w kolejnym numerze.