15. Menopauza dolegliwość pań

Objawy przekwitania związane z postępującym spadkiem produkcji hormonów jajnikowych, głównie estrogenów, mogą pojawić się na parę lat przed ostatnią miesiączką i zwykle utrzymują się przez kilka, a nawet kilkanaście lat po niej.

Dolegliwości mogą być wynikiem innych chorób, zaburzeń elektrolitowych, nerwic, dlatego przy rozpoznawaniu należy dążyć do wykluczenia innych przyczyn. Najbardziej typowymi objawami zespołu klimakterycznego są:
Objawy naczynioruchowe
Niedobór estrogenów, występujący
w okresie menopauzy, powoduje fizjologiczne zmiany w organizmie kobiety
i jest związany z pojawieniem się objawów naczynioruchowych. Jednymi z pierwszych objawów są uderzenia gorąca, od twarzy, wzdłuż szyi i klatki piersiowej na resztę ciała. W ciężkich przypadkach uderzenia gorąca występują co pół godziny, z reguły jednak zdarzają się dwa, trzy razy na dzień. Towarzyszą im nagłe dreszcze oraz zlewne poty, szczególnie często występujące w nocy. Czasami są tak nasilone, że zmuszają do kilkakrotnej zmiany bielizny.
Objawy naczynioruchowe mogą występować w okresie okołomenopauzalnym i mogą trwać do 5-10 lat po menopauzie. U wielu kobiet ciężkie objawy menopauzy mogą wpływać na samopoczucie i jakość życia.
Objawy sfery psychicznej, często występującymi w przebiegu klimakterium, są to dolegliwości takie jak: zmienność nastroju, spadek zainteresowania życiem seksualnym (tzw. spadek libido), bezsenność, pogorszenie pamięci, zmiany w zachowaniu, lęki, zaburzenia koncentracji uwagi, trudności w podejmowaniu decyzji, obniżenie napędu do działania, drażliwość, płaczliwość.
Suchość pochwy
W wyniku niedoboru estrogenów
w okresie menopauzy nabłonek staje się cieńszy i wrażliwszy co objawia się suchością pochwy, która jest główną przyczyną bolesności w czasie stosunków płciowych. Atrofia (zanik) dotyczy też zewnętrznych narządów płciowych.
Nawracające infekcje układu moczowego
Zanik tkanki nabłonkowej układu moczowego może spowodować spadek odporności na infekcje układu moczowo-płciowego.
Nietrzymanie moczu
… stanowi złożony problem. Przyczyny są różne, często natury psychicznej. Wskutek wiotczenia tkanek miednicy i obniżenia się macicy (tzw. wypadanie macicy) może wystąpić nietrzymanie moczu jako wynik ucisku na pęcherz przez ten narząd. Występujący po menopauzie niedobór estrogenów może wpływać również na występowanie nietrzymania moczu u kobiet. Zmiany zanikowe (atrofia) tkanki nabłonkowej
w dolnym odcinku układu moczowo-płciowego jest jednym z czynników wpływających na wystąpienie problemów związanych z nietrzymaniem moczu
Niedobór estrogenów po menopauzie prowadzi do zmniejszenia syntezy białka, zwanego kolagenem. Powoduje to zmiany w skórze, która staje się bardziej sucha, pomarszczona i wiotka. Przerzedzają się włosy, często występuje hirsutyzm (męskie owłosienie twarzy) wskutek większej ilości androgenów w stosunku do estrogenów.
Niedobór estrogenów po menopauzie prowadzi do zaniku tkanki gruczołowej sutków, ich więzadła wiotczeją w konsekwencji prowadzi do obwisłych piersi.
Leczenie
Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) jest sprawdzonym sposobem łagodzenia objawów związanych z menopauzą. Uważa się, że w Polsce około 400 tys. kobiet stosuje hormonalną terapię zastępczą. Estrogeny przyjmowane w postaci hormonalnej terapii zastępczej u kobiet po menopauzie działają jak naturalne estrogeny. Największe korzyści przynosi rozpoczęcie HTZ we wczesnym okresie okołomenopauzalnym. Aby zapobiec późnym następstwom menopauzy, takim jak rozwój osteoporozy czy chorób serca, konieczne jest stosowanie hormonalnej terapii zastępczej przez co najmniej
5 lat lub zgodnie z ostatnimi poglądami HTZ należy stosować tak długo jak to możliwe.
U kobiet z zachowaną macicą zaleca się dodanie do leku estrogenowego preparatu zawierającego progestagen przynajmniej przez 10-12 dni w każdym cyklu, który hamuje nadmierny wzrost błony śluzowej macicy i ryzyko rozwoju raka błony śluzowej macicy. Wykazano, że w przypadku stosowania estrogenów z pochodnymi progesteronu ryzyko to jest mniejsze niż u kobiet nie przyjmujących hormonalnej terapii zastępczej (HTZ).
Wszystkie metody HTZ skutecznie łagodzą objawy klimakteryczne (uderzenia gorąca, zlewne poty, zaburzenia nastroju). Są również skuteczne w leczeniu dolegliwości moczowo-płciowych spowodowanych zmianami zanikowymi nabłonka oraz zapewniają również ochronę przed osteoporozą i chorobami układu sercowo-naczyniowego. Istnieją sugestie, że HTZ zapobiega też rozwojowi choroby Alzheimera.
Istnieją różne rodzaje i drogi podawania HTZ. Brakujące hormony możemy podawać w tabletkach doustnych,
w globulkach dopochwowych, w iniekcjach domięśniowych co 4-6 tygodni, w plastrach przeskórnych, w żelach przezskórnych,
w implantach podskórnych, zakładanych co 6 miesięcy
HTZ powinna być indywidualnie dobrana, po rozważeniu wskazań i przeciwwskazań w oparciu o badania dodatkowe takie jak: mammografia, USG dopochwowe, pomiar ciśnienia tętniczego krwi oraz poziomy cukru i lipidów w surowicy. Zawsze decyduje o metodzie stosowania HTZ lekarz-ginekolog w porozumieniu z pacjentką.
HTZ nie należy stosować u kobiet, u których rozpoznano: raka piersi, raka błony śluzowej macicy, krwawienie z dróg rodnych o niewyjaśnionej przyczynie, chorobę zakrzepowo-zatorową, niewydolność wątroby. Prawidłowo prowadzona hormonalna terapia zastępcza (HTZ) zwykle nie powoduje wystąpienia poważnych objawów niepożądanych. Do najczęstszych, jeżeli wystąpią, należy: napięcie i bolesność piersi ustępujące zwykle po 6-8 tygodniach, objawy podrażnienia skóry w przypadku stosowania plastrów przezskórnych.
Długotrwałe stosowanie estrogenów w niewielkim stopniu zwiększa ryzyko wystąpienia kamicy pęcherzyka żółciowego. Zapobiec temu można podając hormony przezskórnie w postaci plastrów lub maści zawierającej estradiol. Wchłaniany tą drogą hormon omija wątrobę przez co
w mniejszym stopniu niekorzystnie wpływa na nią i na pęcherzyk żółciowy.