Z Barbarą Zajkowską, naczelnikiem Powiatowego Wydziału Ochrony Środowiska, o realizacji programu ochrony środowiska dla powiatu wołomińskiego na lata 2004 – 2011, rozmawia Bożenna Krzemińska
– Rada Powiatu w programie operacyjnym „Ochrona przyrody i krajobrazu”, uchwaliła cele krótkoterminowe i kierunki działań do roku 2007, obejmujące między innymi ochronę terenów przyrodniczo cennych przed niewłaściwym zainwestowaniem, rewaloryzację terenów cennych przyrodniczo oraz włączenie organizacji i stowarzyszeń ekologicznych „non profit” do współpracy w ochronie czynnej obiektów i obszarów przyrodniczych w ramach edukacji ekologicznej. Do zakończenia realizacji zadań krótkoterminowych został już tylko rok. Jak przebiega realizacja „Programu”?
– Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla powiatu wołomińskiego został przyjęty Uchwałą Nr XIX-150/04 Rady Powiatu Wołomińskiego 28 września
2004 r. Zarząd Powiatu jest zobowiązany do przedstawienia co dwa lata raportu z realizacji ww. programu i planu. Termin przedstawienia raportu z pierwszego, okresu sprawozdawczego upływa 31 grudnia 2006 r..
Zakres konkretnych zadań określa harmonogram operacyjno-finansowy na lata 2004-2011. Wskazuje on między innymi jednostki realizujące określone w nim zadania. Program jest opracowaniem obejmującym zadania realizowane na różnych szczeblach administracji i przez różne jednostki – stosownie do swoich kompetencji i zadań.
Wśród tych jednostek znajdują się na pierwszym miejscu samorządy gmin. Są to zadania, często o podstawowym znaczeniu dla jakości środowiska, szczególnie na terenach nieuprzemysłowionych. Należy do nich budowa wodociągów, kanalizacji, oczyszczalni ścieków, gospodarka odpadami, gospodarka zielenią itp.
Podstawowym narzędziem gminy, istotnym z punktu widzenia ochrony przyrody i krajobrazu, są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które z jednej strony – powinny uwzględniać formy ochrony przyrody, wprowadzone odrębnymi aktami, a z drugiej – w oparciu o studium zagospodarowania przestrzennego – wskazywać tereny i obiekty przyrodniczo cenne, proponowane do objęcia ochroną.
Szereg zadań należy również do powiatu – rzadko mają one charakter inwestycyjny. Częściej są to działania o charakterze prawnym w postaci warunków i uzgodnień dla poszczególnych typów przedsięwzięć, poczynając od opiniowania ustaleń planów zagospodarowania przestrzennego, a kończąc na uzgadnianiu lokalizacji poszczególnych inwestycji oraz kontroli przestrzegania przepisów ochrony środowiska.
Szczególną rolę w realizacji programu mają także przedsiębiorstwa gospodarki miejskiej oraz przedsiębiorcy prywatni, a także zarządy właściwych służb i inspektoratów, działających na terenie powiatu.
Spośród zadań wymienionych w polu „ochrona przyrody i krajobrazu” na szczególną uwagę zasługują:
1. utworzenie obszarów specjalnej ochrony ptaków „Natura 2000”, obejmujących część powiatu wołomińskiego w gminie Dąbrówka – Dolina Dolnego Bugu i Dolina Liwca. Są to obszary utworzone w celu ochrony populacji dziko występujących ptaków oraz utrzymania ich siedlisk w nie pogorszonym stanie.
2. działalność powiatowego Zespołu Edukacji Ekologicznej, podejmującego szereg działań, również we współpracy z zainteresowanymi stowarzyszeniami, w zakresie edukacji ekologicznej oraz promocji obszarów chronionych i innych walorów przyrodniczych powiatu.
Program ochrony środowiska dla powiatu wołomińskiego jest realizowany na bieżąco.
Wykonania zadań krótkoterminowych z zakresu „ochrony przyrody i krajobrazu” nie da się ocenić w procentach, gdyż są to zadania o charakterze stałym, a ich umieszczenie w zakresie celów krótkoterminowych oznacza ich realizację także w tym okresie. Chyba trudno sobie wyobrazić, że po 2007 roku już nikt nie będzie zainteresowany np. dążeniem do użytkowania lasów w sposób zgodny z zasadami ochrony przyrody.
W chwili obecnej nie przewidujemy, iż któreś z zadań nie zostanie w ogóle wykonane. Faktyczna ocena realizacji planu wymaga zebrania szczegółowych danych w określonych w przepisach okresach sprawozdawczych.
– Z komentarzy wpływających do redakcji wynika, że polityka Rady Powiatu nie przynosi pożądanych skutków. STRATEGIE, PROGRAMY, EDUKACJA, a mimo to mamy spalone i zaśmiecone lasy, brak nadzoru nad obszarami chronionymi, bezprawne wycinanie drzew. Skala tych zjawisk może spowodować katastrofę ekosystemu niziny wołomińskiej, zagrażając życiu i zdrowiu ludzi. Powodem tej dramatycznej sytuacji jest nieskuteczne ściganie wykroczeń z zakresu ochrony przyrody i środowiska przez organy do tego uprawnione. Kto w powiecie wołomińskim odpowiada za taki stan rzeczy?
– Rada Powiatu ma swoje określone zadania. Należy do nich m.in. uchwalanie strategii, programów i planów. Zadaniami tymi nie jest jednak nadzór nad czystością lasów, ochrona obszarów chronionych czy ściganie sprawców wykroczeń.
W pierwszej kolejności należy wyrazić uznanie dla osób, dla których sprawy stanu naszego środowiska nie są obojętne. Powiat podjął szereg działań mających na celu ułatwienie współpracy takich osób z właściwymi organami administracji a nawet policji. Przynosi to określone skutki, choćby w postaci efektów działań Stowarzyszenia Społecznych Opiekunów Przyrody Powiatu Wołomińskiego.
W świetle obowiązujących przepisów za zanieczyszczenia lasów i terenów otwartych odpowiadają gminy. Ich rola w tym zakresie polega na takim zorganizowaniu odbioru odpadów od mieszkańców, aby śmieci nie trafiały do lasu. Rola powiatu może tu być tylko i wyłącznie wspierająca, doradcza i takie działania są przez powiat prowadzone.
– Czytelnicy uważają, iż naiwnością jest oczekiwanie, że edukując zmniejszymy podpalenia lasów lub dzikie wysypiska, bo to nie jest problem świadomości tylko moralności. Koniecznością jest podjęcie działań mających na celu wypracowanie skutecznych metod profilaktyki i procedur postępowania w przypadku wykroczeń przeciwko ochronie przyrody i środowiska. Zdaniem Czytelników, starosta w ramach posiadanych kompetencji, powinien sprawować kontrolę w tym zakresie, bezwzględnie egzekwując te zasady od służb porządku publicznego, służb leśnych i organów ochrony przyrody. Czy w Pani opinii Czytelnicy mają rację?
– Moim zdaniem dzikie wysypiska to problem braku zapewnienia przystępnych (wygodnych i tanich) możliwości usuwania odpadów. W następnej kolejności to jednak jest też problem świadomości ( i to nie tylko wytwórców odpadów ).
Usuwanie śmieci powinno być tak zorganizowane, żeby minimalizować lub nawet eliminować koszty. Więc jeśli ktoś będzie śmiecił, kiedy będzie miał zapewniony odbiór śmieci (a posegregowanych nawet za darmo) to chyba brak mu właśnie „świadomości”.
Niestety, nie można zgodzić się z tym, że starosta posiada kompetencje, o których mowa w tym pytaniu. Jednak żaden konkretny sygnał dotyczący zagrożenia środowiska nie jest pominięty. Swoją rolę mają tu również zainteresowani mieszkańcy, a wśród nich także Czytelnicy Życia Powiatu Wołomińskiego, którzy niejednokrotnie zgłaszają nam zaobserwowane zdarzenia.
– Dziękuję za rozmowę. Być może do tej dyskusji włączą się przedstawiciele gminnych wydziałów ochrony środowiska i odpowiedzą na pytania zaniepokojonych Czytelników.