07. Zabezpieczeni

Chcąc wyjść na przeciw państwa oczekiwaniom i w pełni zrealizować moje słowa zawarte w poprzednim numerze Życia (ŻPW z 14. 09. 2005), postaram się przedstawić w kilku częściach najważniejsze informacje dotyczące systemów zabezpieczenia społecznego w U.E. Chodzi tu o: pracę i zasiłki dla bezrobotnych, zasady płacenia składek oraz świadczenia z tytułu choroby i macierzyństwa.

Jednym z najważniejszych postanowień Jednolitego Aktu Europejskiego (1987) było stopniowe utworzenie rynku wewnętrznego do końca 1992 roku. Finalizacja owych działań (1993) oznaczała swobodę przepływu: towarów, usług, kapitału i osób. System koordynacji zabezpieczeń społecznych dotyczy głównie przepływu osób.
Każde z państw U.E. ma oddzielne prawo dot. zasiłków, wieku emerytalnego, warunków przyznawanie rent itp. W celu uniknięcia kolizji praw krajowych/interesów obywateli wprowadzono na drodze prawa wspólnotowego szereg norm, harmonizujących i zabezpieczających interesy pracownika, potencjalnego emeryta czy rencisty.
W ramach koordynacji przyjęto m.in. następujące nadrzędne reguły: 1) zasadę równego traktowania (np.: Polaka i Brytyjczyka), 2) zasadę jednego ustawodawstwa (podlegamy prawu tylko jednego kraju), 3) zasadę miejsca pracy („lex loci laboris”- podlegamy ubezpieczaniu społecznemu i zdrowotnemu w państwie gdzie pracujemy, z pewnymi wyjątkami) 4) zasadę sumowania świadczeń (jeśli w kraju A okres ubezpieczenia jest za krótki by mieć prawo do świadczeń, może zostać uwzględniona nasza praca w kraju B i wypłacona w kraju C gdzie aktualnie mieszkamy). Źródłem powyższych norm generalnych są dwa najistotniejsze dla pracujących na terenie U.E., rozporządzenia Rady (EWG): 1408/71 oraz 574/72. Reguły opisane w tych aktach obowiązują na terenie państw U.E., Europejskiego Obszaru Gospodarczego (m.in. Norwegia, Lichtenstein, Islandia) oraz w Szwajcarii. Należy również wiedzieć, że owe przepisy koordynujące mają pierwszeństwo nad przepisami krajowymi. Jest to o tyle ważne, iż bez względu na to czy jesteśmy: pracownikiem zatrudnionym na umowę o pracę, przygranicznym lub sezonowym, osobą prowadzącą działalność na własny rachunek, rolnikiem, emerytem, rencistą, bezrobotnym, urzędnikiem czy studentem i pracowaliśmy lub chcemy pracować za granicą, to wyżej wymienione rozporządzenia są podstawowymi aktami, ma które można się powoływać w celu uzyskania lepszych warunków pracy w tym różnych świadczeń pieniężnych.
Jeśli postanowimy wyjechać za granicę w celu znalezienia pracy powinniśmy sprawdzić, czy kraj docelowy wymaga określonych certyfikatów potwierdzających nasze umiejętności zawodowe (np.: Szwecja, Niemcy, ale Irlandia już nie) oraz poinformować o wyjeździe wojewódzki urząd pracy. Z tego urzędu należy również pobrać uniwersalne, w skali Unii, formularze, które ułatwią nam życie w razie nie znalezienia pracy na zachodzie i powrocie do kraju. Formularz E 301 mówi o okresach zaliczanych przy przyznawaniu zasiłku (potwierdza okresy zatrudnienia oraz ubezpieczenia), formularz E 302 określa status członków rodziny, który to ma wpływ na wielkość wypłacanego w krajach unijnych zasiłku dla bezrobotnych, formularz E 303 określa zachowanie prawa do zasiłku i umożliwia przesłanie zasiłku za granicę. Nie wystąpienie o owe dokumenty przed wyjazdem owocuje długim okresem czekania na świadczenie socjalne. Pamiętajmy, że zasiłek podczas szukania pracy za granicą może być wypłacany maksymalnie przez 3 miesiące. Cdn.